Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin imar ile ilgili yetkilerinin 3030 sayılı Yasanın 6. maddesinde ayrıntılı olarak düzenlendiği, anılan yasanın 24. maddesinde büyükşehir belediyelerine tanınan yetkilerin ise, bu özel hükümler dışında düzenleyici ve yönlendirici karar alma yetkisiyle sınırlı olduğu, bu nedenle imar ile ilgili yetkilerin yasalarla düzenlendiği ve yasayla düzenlenmeyen alanların yönetmelikle düzenlenmeyeceği açıktır. Bu sebeple iptali istenen yönetmelik maddesindeki büyükşehir belediyesinin ilçe belediyesinin yerine geçip karar verebileceği ile ilgili hüküm geçersiz olup iptali gerekir.
İstemin Özeti: 21.11.1992 günlü, 21412 sayılı Resmi Gazete`de yayımlanarak yürürlüğe giren 3030 sayılı Kanunun Uygulanması ile İlgili Yönetmeliğin 10. Maddesine İki Fıkra Eklenmesi Hakkında Yönetmeliğin, 3030 ve 3194 sayılı Yasalara aykırı olduğu, büyükşehir ve ilçe belediyelerinin yetkilerinin yasayla düzenlenmediği, yasayla verilmemiş olan yetkilerin yönetmelikle düzenlenemeyeceği öne sürülerek iptali istenilmektedir.
Savunmanın Özeti: 3030 sayılı Yasa ile imar ile ilgili konularda büyükşehir belediyelerine nazım imar planlarını yapmak, yaptırmak ve onaylamasının yanında ilçe belediyelerinin de bu plana uygun olarak hazırlayacakları uygulama planlarını onaylamak ve aynı zamanda uygulanmasını denetleme görev ve yetkisinin tanınmamış olduğu, ilçe belediyeleri arasında çıkan farklı uygulamalarda yönlendirici ve düzenleyici önlemleri büyükşehir belediyelerinin alabileceği, iptali istenen yönetmelik hükümlerinin yasa ve hukuka uygun olduğu öne sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Savcı Düşüncesi: Dava, 21.12.1992 günlü, 21412 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 3030 sayılı Yasanın Uygulanması ile İlgili Yönetmeliğin 10. maddesine iki fıkra eklenmesi hakkındaki yönetmeliğin iptali istemiyle açılmıştır.
Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin imar ve ilgili yetkileri 3030 sayılı Yasanın 6. maddesinde ayrıntılı olarak düzenlenmiş olup, aynı yasanın 24. maddesinde büyükşehir belediyelerine tanınan yetkiler ise ilçe belediyelerinin kendi arasında veya büyükşehir belediyesi ile aralarında uyuşmazlık çıkmazı veya ilçe belediyeleri arasında farklı uygulamalar bulunması halinde, bu uyuşmazlıklar ve farklı uygulamaların ortadan kaldırılması amacıyla büyükşehir belediye meclisince yönlendirici ve düzenleyici karar alma yetkisiyle sınırlıdır.
Bu durumda 3030 sayılı Yasanın gerek 6, gerekse 24. maddesinde büyükşehir belediyelerine imarla ilgili konularda düzenleme yapma yetkisi verilmediğinden ve yasayla düzenlenmeyen alanların Anayasa`nın 124. maddesi karşısında yönetmelikle düzenlenmesi olanağı da bulunmadığından, anılan yönetmeliğin 10. maddesinde değişiklik yapılarak belediyelerin “yerine geçip karar alma” yetkisi verilmesinin hukuka aykırı olduğu açıktır.
Belirtilen nedenlerle dava konusu 3030 sayılı Yasanın Uygulanması ile İlgili Yönetmeliğin 10. maddesine 21.11.1992 günlü yönetmelik değişikliği ile eklenen 2. fıkranın son cümlesindeki “… yine uygulanmadığı takdirde büyük şehir belediyesi tarafından bizzat yerine getirilip ve karar konusu imar uygulamaları büyükşehir belediyesince sonuçlandırılır.” hükmünün iptaline;
Aynı Yönetmeliğin 1. fıkrası ve 2. fıkrasının son cümlesine kadar olan bölümünde ise 3030 sayılı Yasa kuralları ile büyükşehir belediyelerine imarla ilgili kontrol ve denetim yetkisi tanınmış olması nedeniyle hukuka aykırılık görülmediğinden davanın bu bölüme yönelik olan kısmının reddine karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, 21.11.1992 günlü, 21412 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 3030 sayılı Kanunun Uygulanması ile ilgili Yönetmeliğin 10. maddesine iki Fıkra Eklenmesi Hakkında Yönetmeliğin iptali istemiyle açılmıştır.
Dava konusu yönetmelikle 3030 sayılı Kanunun Uygulanması ile İlgili Yönetmeliğin 10. maddesine: “Büyükşehir belediyeleri tarafından bu madde uyarınca yapılan denetleme sırasında tespit edilen usulsüzlüklerin giderilmesi, imar mevzuatına aykırı iş ve işlemlerin ortadan kaldırılması, geri alınması veya değiştirilmesi ilgili ilçe belediyesinden istenir.
İlçe belediyesi bu isteği yerine getirmek zorundadır. Yerine getirmediği takdirde, 3030 sayılı Kanunun 24. maddesi uygulanır. Bu madde hükmüne göre alınan kararlar ilgili ilçe belediyesi veya belediyelerince derhal uygulanır. Yine uygulanmadığı takdirde, büyükşehir belediyesi tarafından bizzat yerine getirilir ve karar konusu imar uygulamaları büyükşehir belediyesince sonuçlandırılır.” şeklinde iki fıkra eklenmiştir.
3030 sayılı Yasanın “Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin Görevleri başlıklı 6. maddesinin A fıkrasında, büyükşehir belediyelerine ait görevler sayılmış, bu görevlerin (b) bendinde: “Büyükşehir nazım imar planlarını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak uygulamak, ilçe belediyelerinin nazım plana uygun olarak hazırlayacakları tatbikat imar planlarını onaylamak ve uygulanmasını denetlemek,” (C) bendinde: “Büyükşehir dahilinde meydan, bulvar, cadde ve ana yolları yapmak, yaptırmak, bakım ve onarımını sağlamak ve kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek” (f) bendinde: “Yeşil sahalar, parklar ve bahçeler yapmak, sosyal ve kültürel hizmetleri yerine getirmek, spor, dinlenme, eğlence ve benzeri yerleri yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek,” (n) bendinde: “İlçe belediyeleri arasındaki ihtilaflarda, zabıta veya diğer belediye hizmetlerinin koordinasyonunu sağlamak,” (p) bendinde: “Büyükşehir belediyesince işletilen alanlarda zabıta hizmeti ile diğer belediye hizmetleri ve ruhsat verme işlemleri yürütmek.” olduğunu belirtmiş, B fıkrasında da, ilçe belediyelerine ait görevler belirlenmiş ve: (A) fıkrası dışında kalan ve yürürlükteki mevzuatla belediyelere verilen bütün görevler ilçe belediyelerince yürütülür. (A) fıkrasının (f) ve (1) bentlerindeki görevler ilçe belediyelerince de yapılabilir. Bu görevlerden hangilerinin ilçe belediyelerince yürütüleceği yönetmelikle belirlenir” şeklinde düzenlenmiştir.
Sözü edilen yasanın “İhtilafların Çözümü” başlıklı 24. maddesinde ise:
“İlçe belediyelerinin kendi aralarında veya büyükşehir belediyesi ile aralarında ihtilaf çıkması veya ilçe belediyeleri arasında farklı uygulamalar bulunması halinde, bu ihtilaf ve farklı uygulamaları ortadan kaldırmak amacıyla, büyükşehir belediye meclisi yönlendirici ve düzenleyici tedbirleri almaya yetkilidir.
Büyükşehir belediye meclisi toplantı halinde değilse, bu yetki büyükşehir belediye encümenine aittir.
Bu konuda büyükşehir belediye meclisi veya büyükşehir belediye encümenince alınan kararlar ilgili belediye ve belediyelerce derhal uygulanır.
Büyükşehir belediye meclisinin veya encümeninin kararına karşı ilgililer 10 gün içinde o ilin valisine itiraz edebilirler. Vali itirazı 10 gün içinde karara bağlar. Valinin kararı kesindir.” kuralı öngörülmüştür.
3030 sayılı Kanunun Uygulanması ile İlgili Yönetmeliğin 10. maddesine dava konusu yönetmelikle eklenen 1. fıkra ve 2. fıkranın son cümlesine kadar olan bölümünde yukarıda anılan yasa ve hukuk kurallarına bir aykırılık bulunmamaktadır.
Uyuşmazlık konusu olayda, büyükşehir ve ilçe belediyelerinin imar ile ilgili yetkilerinin yukarıda belirtildiği şekilde 3030 sayılı Yasanın 6. maddesinde ayrıntılı olarak düzenlendiği, anılan yasanın 24. maddesinde büyükşehir belediyelerine tanınan yetkilerin ise, bu özel hükümler dışında düzenleyici ve yönlendirici karar alma yetkisiyle sınırlı olduğu, bu nedenle imar ile ilgili yetkilerin yasalarla düzenlendiği ve yasayla düzenlenmeyen alanların yönetmelikle düzenlenmeyeceği açıktır.
Bu durumda yasalarla, imarla ilgili konularda düzenleme yapma yetkisi verilmemiş olan büyükşehir belediyelerine anılan yönetmeliğin 10. maddesinde değişiklik yapılarak ilçe belediyelerinin “yerine geçip karar alma” yetkisi verilmesi olanaksız olup, dava konusu 3030 sayılı Kanunun Uygulanması İle İlgili Yönetmeliğin 10. maddesine 21.11.1992 günlü yönetmelik değişikliğiyle eklenen 2. fıkranın son cümlesindeki “… Yine uygulanmadığı takdirde, büyükşehir belediyesi tarafından bizzat yerine getirilir ve karar konusu imar uygulamaları büyükşehir belediyesince sonuçlandırılır” hükmünde yasa ve hukuk kurallarına uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu 3030 sayılı Kanunun Uygulanması İle İlgili Yönetmeliğin 10. maddesine 21.11.1992 günlü, 21412 sayılı Resmi Gazete`de yayımlanan yönetmelik değişikliğiyle eklenen 1. fıkra ile 2. fıkranın son cümlesine kadar olan bölümüne ilişkin davanın reddine, 2. fıkrasının son cümlesinin iptaline 21.12.1992 gününde oybirliğiyle karar verildi.