3096 sayılı Kanunun 11. maddesinde gösterilen elektrik üretimi, iletimi ve dağıtımı tesislerinin yapımı dışında bir nedenle kamulaştırma istemi hakkında 3096 sayılı kanunun 11. maddesi delaletiyle 2942 sayılı kamulaştırma kanununun 30. maddesinin uygulanma olanağı bulunmadığı.
İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğüyle aralarında çıkan uyuşmazlığın 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 30 ncu maddesi hükmüne göre çözümlenmesi isteğine ilişkin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının 28.2.1996 günlü Enerji İşleri Genel Müdürlüğü B.15.0.EGM.0.04.02/750-2215 sayılı dilekçesinde aynen:
” İstanbul İli, Ümraniye İlçesi … mahallesinde bulunan … ada, … ve … nolu parseller halen yürürlükte olan 1/1000 ölçekli imar planında (İETT) İstanbul Tramvay ve Tünel İdaresi Genel Müdürlüğüne elektrik hizmetleri için ayrılmıştır. İETT Genel Müdürlüğünce de … nolu parseller üzerine bir adet kapalı trafo merkezi, … nolu parsel (Yeni … ve … nolu parseller) üzerine iki katlı hizmet binası inşa edilmiştir. Bu hususları kanıtlayan imar durumu (Ek-1), vergi beyanı (Ek-2) ve 1/1000 ölçekli imar planı (Ek-3) ilişiktedir.
Bakanlar Kurulunun K.89/14393 sayılı ve 24.8.1989 tarihli Kararı (Ek-4) ve 3096 sayılı kanun hükümlerine göre; Bakanlığımız ile Aktaş Elektrik Tic.A.Ş. arasında 24.11.1989 tarihli görev verme sözleşmesi imzalanmıştır. (Ek-5)
Aktaş Elektrik Ticaret A.Ş. görev verme sözleşmesi doğrultusunda elektrik hizmetlerine ayrılmış bulunan eski …, yeni … nolu parseller üzerindeki harebe halindeki lojman binasını yıkarak, elektrik hizmetlerini daha iyi yürütebilmek amacıyla 5 normal, 1 zemin ve 1 bodrum katlı hizmet binasını inşa etmiştir. Bu inşaat için, Ümraniye Belediye Başkanlığına Aktaş Elektrik Ticaret A.Ş.ce müracaat edilerek 18.6.1992 tarihli ve 92/2134 sayılı imar çapı alınmıştır. (Ek-1). Bu çap dikkate alınarak tanzim edilen avan proje Ümraniye Belediyesi İmar Müdürlüğünce tetkik edilmiş, imar mevzuatına uygun bulunmuş ve 28.6.1993 tarihli ve 110-18 sayılı yapı ruhsatıyla yeni yapı yapılması için inşaat müsadesi verilmiştir. (Ek-6)
Proje 2 bodrumlu olarak tasarlanmış olmasına rağmen, binanın altından geçmekte olan Atik Valide su isale hattına zarar verilmemesi için 2. bodrum kat Aktaş Elektrik A.Ş.ce yapılmayarak su isale hattı korunmuştur.
Söz konusu … parsel 16.1.1971 tarihli ve 445 yevmiye numarası ile hükmen ifraz edilerek … ve … nolu parsellerle iki kısma ayrılmıştır. … nolu parselin altından Atik Valide suyu isale hattı geçtiğinden bu parsel İSKİ Genel Müdürlüğü adına, … nolu parselin de, İETT Umum Müdürlüğü adına tescil edildiği tapu kayıtlarının incelenmesinden anlaşılmıştır. Bunun üzerine Aktaş Elektrik A.Ş. İSKİ Genel Müdürlüğüne 20.01.1994 tarihli ve GM.1038 sayılı yazıyla (Ek-7) başvurarak 2942 sayılı Kanunun 30. maddesine göre bedeli karşılığında devrini istemiştir. İSKİ Genel Müdürlüğünden alınan 23 Şubat 1994 tarihli ve 320-322-61. 02-217 sayılı cevabi yazıdan; … nolu parselin altından Vakıf Atik Valide suyu galerisi hattı geçtiğinden söz konusu parselin devrinin mümkün olmadığı öğrenilmiştir. (Ek-8)
Aktaş Elektrik A.Ş. konuya çözüm bulunması amacıyla 26.4.1995 tarihinde Danıştay Başkanlığına başvurmuştur. Başvuru yazısı ve Danıştayın cevabı ilişiktedir. (Ek-13, Ek-14)
3194 sayılı Kanun hükümlerine göre; Kamu Kurum veya Kuruluşlarına tahsis edilen bir yerin başka amaçlarla kullanılması mümkün görülmemektedir. 2705 sayılı Kanun hükümlerine göre bu yerin TEK’e devrinin yapılması gerekir. Buna kanıt olarak Samsun Tekkeköy İmar Planında TEK Genel Müdürlüğüne ayrılan taşınmazla ilgili yazı örneği ilişiktedir (Ek-9). Ayrıca mahkemelerin buna benzer konularla ilgili olarak vermiş olduğu kararlar ilişikte sunulmuştur. (Ek-10)
Sonuç: Yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı halen yürürlükte olan 1/1000 ölçekli imar planının aynen korunarak 2942 sayılı Kanunun 30. maddesine göre … nolu parselin, bedeli Aktaş Elektrik A.Ş. ce ödenmek kaydıyla, devrinin Bakanlığımıza yapılmasına ve tapusunun hazineye, kullanma hakkının görev süresi sonuna kadar Aktaş Elektrik A.Ş. adına olacak şekilde tapu kütüğünün beyanlar hanesine şerh düşülmesi hususunda karar verilmesini arz ederim.” denilmektedir.
Dairemiz Başkanlığının 4.3.1996 günlü ve E: 1996/51 sayılı yazısı üzerine gönderilen İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğünün 25.3.1996 günlü 1 nci Hukuk Müşavirliği 908-D.10555-4647 sayılı yazısında ise aynen:
“İlgi yazınız ve eki dilekçe ile ilgili görüşümüzün bildirilmesi istenmişti. Durum Emlak Kamulaştırma Daire Başkanlığına bildirilmiş ve ekte sunulan görüş tarafımıza iletilmiştir. Emlak Kamulaştırma Daire Başkanlığı yazısı ve ekinde bulunan 8 adet belge fotokopisi bu yazımız ekinde sunulmaktadır.
Söz konusu parselin idaremiz mülkiyetinde kalmasında daha üstün bir yarar vardır. Atikvalide suyu yaklaşık 100 yıldır kamu hizmeti veren tarihi bir yapıdır. Halen hizmet vermeye devam etmektedir. Mülkiyetin, üzerine bina da yapılmak suretiyle bir başka şahsa devredilmesi halinde bu tarihi yapı zarar göreceği gibi,isale hatlarında korumasız kalacaktır. 100 yıllık bir kamu varlığı bu şekilde tehlikeye atılmaktadır. Takdirlerinize saygı ile sunarız.” denilmektedir.
Konuya ilişkin olarak 7.5.1996 günü Dairemizde yapılan toplantıya katılan idare temsilcileri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Hukuk Müşaviri …, Enerji İşleri Genel Müdürlüğünden … ile İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Avukatı …’ün açıklamaları dinlendikten dosyadaki bilgi ve belgeler incelendikten sonra; Gereği Görüşülüp Düşünüldü:
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 30 uncu maddesinde, kamu tüzel kişileriyle kurumlarına ait taşınmaz mala diğer bir kamu tüze kişisi veya kurumunun ihtiyacı olması halinde işin anlaşma yoluyla çözümleneceği, anlaşma olmadığı takdirde uyuşmazlığın Danıştayca incelenerek karara bağlanacağı hükmü yer almaktadır. Bu durumda, bir kamu tüzel kişisi veya kurumuna ait taşınmazın diğer bir kamu tüzel kişisi veya kurumuna devri için o taşınmaza hangi idarenin daha fazla ihtiyacı olduğunun belirlenmesi gerekmektedir.
3096 sayılı Türkiye Elektrik Kurumu Dışındaki Kuruluşların Elektrik Üretimi, İletimi, Dağıtımı ve Ticareti ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanunun kamulaştırmaya ilişkin 11 nci maddesinde ise, görevli şirketlerin yapacağı üretim, iletim ve dağıtım tesislerinin onaylanmış tatbikat projelerine göre, kamulaştırma ihtiyacı ortaya çıktığında kamulaştırma bedeli görevli şirket tarafından ödenmek kaydı ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca genel hükümlere göre kamulaştırma yapılacağı yolunda bir hükme yer verilmiş bulunmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden; mülkiyeti İstanbul Su ve analizasyon İdaresi Genel Müdürlüğüne ait olan ve üzerinde Aktaş Şirketince iki katlı hizmet binası inşa edilmiş bulunan, … İli … İlçesi … pafta … ada, … parselde bulunan taşınmazın mülkiyetinin bedeli görevli Aktaş Şirketi tarafından ödenmek ve görev süresi sonuna kadar bu şirketçe kullanılmak kaydıyla, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına devrine karar verilmesinin istenildiği anlaşılmaktadır.
Yukarıda belirtilen 3096 sayılı “Türkiye Elektrik Kurumu Dışındaki Kuruluşların Elektrik Üretimi, Dağıtımı ve Ticareti ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanun” un 11 inci maddesi hükmüyle elektrik üretimi, iletimi, dağıtımı ve ticareti ile görevlendirilen şirketlerin yapacağı üretim, iletim ve dağıtım tesislerinin yapımı için kamulaştırmaya gereksinim duyulduğunda, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına Kamulaştırma Kanununa göre Kamulaştırma yapma yetkisi verilmiştir. Görüldüğü üzere Yasada, yalnızca, görevli şirketin yapacağı üretim, iletim ve dağıtım tesisleri için kamulaştırma olanağı tanınmıştır. İstem konusu olayda ise, devri talep edilen taşınmazın hizmet binası olarak kullanılmak istenildiği anlaşılmaktadır. Bu durumda, 3096 sayılı Kanunun 11 inci maddesinde gösterilen elektrik üretimi, iletimi ve dağıtımı tesislerinin yapımı dışında bir nedenle kamulaştırma istemi hakkında 3096 sayılı Kanunun 11 inci maddesi delaletiyle 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 30 uncu maddesinin uygulanmasına olanak bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle; İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğünün mülkiyetinde bulunan İstanbul İli Ümraniye İlçesi … pafta, … ada, … parsel sayılı taşınmazın,3096 sayılı Kanunun 11 inci maddesi delaletiyle 2942 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi uyarınc Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına devri isteminin reddine ve dosyanın Danıştay Başkanlığına sunulmasına 7.5.1996 gününde oybirliğiyle karar verildi.