Bir yapının imar mevzuatına aykırı ruhsatsız yapılardan olması, o yapının gecekondu olduğu anlamına gelmediği, gecekondu şeklinde nitelendirme yapabilmek için, imar ve yapı işlerini düzenleyen mevzuata ve genel hükümlere bağlı kalınmaksızın, kendisine ait olmayan arazi veya arsalar üzerinde, sahibinin rızası alınmadan yapılan izinsiz yapının söz konusu olması gerektiği, gecekondu bölgesi olarak nitelendirilemeyecek olan alanlarda 775 sayılı Gecekondu Kanununda belirtilen “ıslah, tasfiye, önleme” projelerinin uygulanmasına olanak bulunmadığı, 775 sayılı Kanun ve ilgili yönetmelik uyarınca gecekondu önleme bölgesi ilan etme yetkisinin belediyelere ait olduğu, TOKİ’nin gecekondu önleme bölgesi ilan etme yetkisinin bulunmadığı,
İstemin Özeti: Mersin 2. İdare Mahkemesinin 14/03/2014 günlü, E: 2012/463, K: 2014/218 sayılı kararının; usul ve yasaya uygun olmadığı ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA Hüküm veren Danıştay Ondördüncü Dairesince, dosyanın tekemmül ettiği görüldüğünden, yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmeyerek işin gereği görüşüldü:
Dava; Mersin İli, Akdeniz İlçesi, (…), (…) ve A3 Mahallelerinin bir kısmının Gecekondu Önleme Bölgesi Alanı olarak İlanına ilişkin 30.11.2011 günlü, 7025 sayılı Toplu Konut İdaresi Başkanlığı işleminin iptali istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince, yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemeleri sonucunda hazırlanan raporlar ve dosyanın incelenmesinden; dava konusu alanın gecekondu bölgesi ilan edilmesi işleminin genel manada değerlendirilmesi gerekliliği, (keşifte de görüldüğü üzere) buradaki yapılaşmaların genel olarak 1-2 kat ya da az miktarda 3 kattan oluştuğu geniş bir alanda eski ve sağlıksız davacı belediye yetkililerince de kabul edildiği gibi tek kat ruhsatlı yapılaşmanın bulunduğu, geniş çaplı olanakların, (ekonomik yatırım, iş makinaları, vatandaşlara bu işlemler sırasında barınma olanakları sağlanması v.s.) planlama ve uygulamanın merkezi yönetim tarafından yapılmasının hızlı ve kapsayıcı anlamda sorunun çözümünün etkilere daha kapalı bir şekilde dava konusu işlemle yapılmasının çevresel ve kentsel kapsamda uygun olduğu, aksi halin kabulünün ise uzun bir zamana yayılı olarak uyuşmazlıkların tek tek ve çok fazla olduğu bir süreçle tam olarak çözüme ulaşılıp ulaşılamayacağı belli olmayan bir durumla karşılaşılacağı, bu durumda, kamu yararı ve hizmet gereklerine uygunluğu açısından işlemi herhangi bir kusurlayıcı hususun bulunmadığı gerek bilirkişi raporlarındaki tespitler gerek dava dosyasındaki bilgi ve belgelerden anlaşılmakla, dava konusu Mersin İli Akdeniz İlçesi (…)- (…) ve A3 Mahallelerinin bir kısmının Gecekondu Önleme Bölgesi Alanı olarak ilanına ilişkin 30.11.2011 gün ve 7025 sayılı işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, bu karar davacı idare vekili tarafından temyiz edilmiştir.
775 sayılı Gecekondu Kanunu’nun 1. maddesinde; “Mevcut gecekonduların ıslahı, tasfiyesi, yeniden gecekondu yapımının önlenmesi ve bu amaçlarla alınması gereken tedbirler hakkında bu kanun hükümleri uygulanır.”, 2. maddesinde; “Bu kanunda sözü geçen (Gecekondu) deyimi ile, imar ve yapı işlerini düzenliyen mevzuata ve genel hükümlere bağlı kalınmaksızın, kendisine ait olmıyan arazi veya arsalar üzerinde, sahibinin rızası alınmadan yapılan izinsiz yapılar kastedilmektedir”, 5. Maddesinde; “Lüzumu halinde, belediyeler gecekondu ıslah ve tasfiye sahaları içinde bulunan veya bu kanun hükümleri dairesinde yeniden teşkil edilecek önleme bölgeleri içine raslıyan özel mülkiyetteki arazi ve arsaları ve bunlar içerisinde yapı veya sair herhangi bir tesis bulunduğu takdirde bu yapı ve tesisleri, bu kanunda belirtilen amaçlarda kullanmak üzere, Toplu Konut İdaresi Başkanlığının izni ile, sahipleriyle anlaşarak satın alabilirler veya kamulaştırabilirler.” 7. maddesinde; “Belediyelerin mülkiyetinde bulunan ve bundan sonra bu kanuna göre mülkiyetine geçecek olan arazi ve arsalardan, belediye meclisi kararı ile belli edilip, Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca uygun görülenler, bu kanun hükümleri dairesinde konut yapımına ayrılır. Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, belediye meclislerince tesbit edilen yerleri redde, aynen veya değiştirerek onaylamaya veya değiştirilmek üzere geri göndermeye yetkili olduğu gibi, teklif edilenler dışında lüzumlu gördüğü yerlerin de bu maksada ayrılmasını belediyelerden istiyebilir.”, “Yeniden gecekondu yapımının önlenmesi” başlıklı 18. maddesinde; “Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra, belediye sınırları içinde veya dışında, belediyelere, Hazineye, özel idarelere, katma bütçeli dairelere ait arazi ve arsalarda veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde yapılacak, daimi veya geçici bütün izinsiz yapılar, inşa sırasında olsun veya iskan edilmiş bulunsun, hiçbir karar alınmasına lüzum kalmaksızın, belediye veya Devlet zabıtası tarafından derhal yıktırılır. Yıkım sırasında lüzum hasıl olduğunda, belediyeler ilgili mülkiye amirlerine başvurarak yardım istiyebilirler. Mülkiye amirleri, Devlet zabıtası ve imkanlarından faydalanmak suretiyle, izinsiz yapıların yıkım konusunda yükümlüdürler. Özel kişilere veya bu maddenin 1 inci fıkrasında sözü geçenler dışındaki tüzel kişilere ait arazi ve arsalar üzerinde yapılacak izinsiz yapılar hakkında, arsa sahiplerinin yazılı müracaatları üzerine ve mülkiyet durumlarını tevsik etmeleri şartiyle bu madde hükümleri, aksi halde genel hükümler ve 3194 sayılı İmar Kanunu hükümleri uygulanır.” 19. maddesinde; “Islaha muhtaç veya tasfiyesi gereken gecekondu bölgeleri ile yeniden halk konutu veya nüve konut yapımına tahsis edilecek sahaların seçimi, haritalarının hazırlanması, İmar ve ıslah planlarının düzenlenmesi, Toplu Konut İdaresi Başkanlığının denetimi altında, ilgili belediyelerce yapılır veya yaptırılır. Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, hazırlanan harita ve planları redde, düzeltilmek üzere geri göndermeye, olduğu gibi veya değiştirerek onaylamaya ve lüzum gördüğü hallerde bu hizmetleri kendisi yapmaya veya yaptırmaya yetkilidir. Onaylanarak kesinleşen planlar belediye dairesinde herkesin görebileceği bir yerde bir ay süre ile asılır ve keyfiyet mutat vasıtalarla halka duyurulur”, 25. Maddesinin 1. fıkrasında; “7 nci madde gereğince tesbit olunan önleme bölgelerindeki arsalar, öncelikle gecekonduların ıslahı ve tasfiyesi sebepleriyle açıkta kalacaklara ve diğer konutsuz vatandaşlara verilir.” Ek 2. maddesinde ise; ”775 sayılı Gecekondu Kanununun belediye sınırları ile mücavir alanlardaki tatbikatı için Toplu Konut İdaresi Başkanlığına verilen hak, yetki ve görevler ilgili belediyelere devredilmiştir. Belediyeler bu hak, yetki ve görevleri yetkili organları eliyle kullanırlar. Büyükşehirlerde bu Kanunun tatbikatı büyükşehir belediyelerinin koordinatörlüğünde ilçe belediyelerince yapılır.” Geçici 9. maddenin 2. fıkrasında; “Bu Kanun hükümleri uyarınca Bayındırlık ve İskân Bakanlığınca başlatılmış veya planlanmış iş ve işlemler; bu işlere ilişkin her türlü hak, yetki ve görevler, alacak, borç ve mükellefiyetler Toplu Konut İdaresi Başkanlığına devredilmiştir. Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, Bayındırlık ve İskân Bakanlığınca başlatılmış veya planlanmış işleri yürütmeye, bu konuda yeni işler yapmaya, gerekli görülenleri belediyelere devretmeye veya tasfiye etmeye yetkilidir.” hükümlerine yer verilmiştir.
2985 sayılı Toplu Konut Kanunu’nun 4. maddesinde; “Başkanlık, gecekondu dönüşüm projesi uygulayacağı alanlarda veya mülkiyeti kendisine ait arsa ve arazilerde veya valiliklerce toplu konut iskan sahası olarak belirlenen alanlarda çevre ve imar bütünlüğünü bozmayacak şekilde her tür ve ölçekteki planlar ile imar planlarını yapmaya, yaptırmaya ve tadil etmeye yetkilidir.” hükmüne, Ek 7. maddesinde ise; “Başkanlık gecekondu bölgelerinin tasfiyesine veya iyileştirilerek yeniden kazanımına yönelik olarak gecekondu dönüşüm projeleri geliştirebilir, inşaat uygulamaları ve finansman düzenlemeleri yapabilir. Bu amaçla gecekondu bölgelerinde, gerçek kişilerin ve özel hukuk tüzel kişilerinin mülkiyetinde bulunan gayrimenkuller ile 24.2.1984 tarihli ve 2981 sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler ve 6785 Sayılı İmar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanuna göre hak sahibi olan kişilerin haklarına konu gayrimenkullerin değeri Başkanlık tarafından tespit edilir ve Başkanlık bu kişilerle proje çerçevesinde anlaşmalar yapabilir. Bu anlaşmaların usul ve esaslarını belirlemeye Başkanlık yetkilidir.” hükmüne yer verilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Kentsel dönüşüm ve gelişim alanı” başlıklı 73. maddesinde; Belediyenin, belediye meclisi kararıyla; konut alanları, sanayi alanları, ticaret alanları, teknoloji parkları, kamu hizmeti alanları, rekreasyon alanları ve her türlü sosyal donatı alanları oluşturmak, eskiyen kent kısımlarını yeniden inşa ve restore etmek, kentin tarihi ve kültürel dokusunu korumak veya deprem riskine karşı tedbirler almak amacıyla kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulayabileceği, büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları içinde kentsel dönüşüm ve gelişim projesi alanı ilan etmeye büyükşehir belediyeleri yetkili olduğu, büyükşehir belediye meclisince uygun görülmesi halinde ilçe belediyelerinin de kendi sınırları içinde kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulayabileceği, kentsel dönüşüm ve gelişim projesi kapsamındaki işlerin, kamu idareleriyle 75 inci madde çerçevesinde ortak hizmet projeleri aracılığıyla gerçekleştirilebileceği, bu Kanunun konusu ile ilgili hususlarda Başbakanlık Toplu Konut İdaresine 2985 sayılı Kanun ve diğer kanunlarla verilen yetkilerin saklı olduğu düzenlenmiştir.
Gecekondu Kanunu Uygulama Yönetmeliğinin 69. Maddesinin (d) bendinde önleme bölgesi, ıslah bölgesi, dönüşüm bölgesi ifadeleriyle imar planlarında Gecekondu Kanununa istinaden bu maksatla ayrıldıkları açıkça belirtilmiş olan bölgelerin kastedildiği belirtilmiştir.
775 sayılı Gecekondu Kanunu, mevcut gecekonduların ıslahı, tasfiyesi ve yeniden gecekondu yapımının önlenmesi şeklinde üç temel ilkeyi kapsamaktadır.
Gecekonduların ıslahı; durumu iyileştirilebilecek gecekonduların veya gecekondu bölgelerinin, merkezi ve yerel yönetimler eliyle ya da gecekondu sahiplerince onarılıp ıslah edilmesini ifade etmektedir. Gecekonduların tasfiyesi; Gecekondu Kanunu Uygulama Yönetmeliğinin 86 ve 87. maddelerinde yer alan tanımlamalara göre; afete maruz sahalarda, gayri sıhhi ve iskana müsait olmayan sahalarda, tarihi ve turistik sahalarda, amme hizmetlerinin götürülmesine imkan olmayan veya çok gayri iktisadi olan sahalarda, normal şehircilik prensipleri içerisinde tahsisi mümkün olmayan sahalarda, gecekondu ıslah bölgesi olarak ayrılması arsa kıymeti bakımından gayri iktisadi olan sahalarda bulunan gecekondular ile plan ve mevzuat icaplarına göre tamir veya değiştirilmesi mümkün olmayan, Gecekondu Kanunu ve bu Kanuna ait Yönetmeliğe uydurulamayan ve ıslah bölgelerinde imar ve ıslah planı tatbikatı dolayısıyla kaldırılması icap eden gecekonduların tasfiyesini ifade etmektedir. Gecekondu yapımının önlenmesi ise; Gecekondunun yapılırken veya yapıldıktan sonra 775 sayılı Kanunun 18. maddesi uyarınca yıkılmasını veya yeni gecekondu yapımının önlenmesi ve sağlıklı planlı yapılaşmanın temini amacıyla yeni alanlar belirlenmesini ifade eder.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden de; gecekondu şeklinde yapılaşmaların bulunduğu alanlarda, gecekondu ıslah veya tasfiye projelerinin uygulanması gerektiği, 775 sayılı Kanunun 7. maddesine göre ise; belediyelerin mülkiyetinde bulunan ve bu Kanuna göre belediyelerin mülkiyetine geçecek yeni arazi ve arsalarda, sağlıklı ve planlı bir şekilde konut yapılması amacıyla ise gecekondu önleme bölgesi projelerinin uygulanması gerektiği anlaşılmaktadır. Aynı Kanunun 5. maddesine göre de; 7. maddeye göre belirlenecek gecekondu önleme bölgeleri içine rastlayan özel mülkiyetteki arazi ve arsaların ve bunlar içerisinde yapı veya sair herhangi bir tesis bulunduğu takdirde bu yapı ve tesislerin, bu kanunda belirtilen amaçlarda kullanmak üzere, sahipleriyle anlaşarak satın alınmasında veya kamulaştırılmasında engel bulunmamaktadır.
Ayrıca 775 sayılı Kanunun 2. maddesi uyarınca “Gecekondu” deyiminden, imar ve yapı işlerini düzenliyen mevzuata ve genel hükümlere bağlı kalınmaksızın, kendisine ait olmayan arazi veya arsalar üzerinde, sahibinin rızası alınmadan yapılan izinsiz yapılar kastedildiğinden, şahısların kendi arazileri üzerinde ruhsatlı veya ruhsatsız olarak yaptıkları yapıların bulunduğu alanda 775 sayılı Kanun uyarınca ıslah, tasfiye ve önleme projelerinin uygulanmasına olanak bulunmamaktadır. Bu nitelikteki alanlara kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulanabileceği gibi şartlarını taşıması halinde 6306 sayılı Afet ve Risk Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun uyarınca iyileştirme, tasfiye ve yenileme projeleri de uygulanabilecektir.
Dosyanın incelenmesinden; Mersin İli, Akdeniz İlçesi sınırları içerisinde yer alan 6.730.000 m2 yüzölçümlü (…), (…) ve A3 Mahalleleri’ndeki çarpık yapılaşma alanlarının tasfiyesi ile ilgili olarak, 06.03.2008 günü Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ), Mersin Büyükşehir Belediyesi (Büyükşehir), Akdeniz Belediyesi (Belediye) ve Mersin Valiliği arasında Mersin Akdeniz Kentsel Yenileme (Gecekondu Dönüşüm) Projesine İlişkin Ön Protokol imzalandığı, Protokolün 3. maddesinde, Akdeniz Belediye Başkanlığı sınırları içerisinde bulunan (…), (…) ve A3 Mahalleleri Kentsel Yenileme Alanları’nda ve Toplu Konut Alanı’nda TOKİ tarafından konut yapımı yolu ile, TOKİ, Büyükşehir ve Belediye işbirliğinde gecekondu ve çarpık yapılaşma alanlarının tasfiye edilerek çağdaş standartlarda kentsel bir alan oluşturulmasının protokolün konusu ve kapsamı olarak belirtildiği, Akdeniz Belediyesi, Belediye Meclisinin 05.05.2008 gün ve 52 sayılı kararı ile belediye sınırları içerisinde A3, (…) ve (…) Mahallelerinde bir program çerçevesinde gerçekleştirilmesi düşünülen “Kentsel Dönüşüm” ve “Toplu Konut” projeleri hakkında yürütülecek iş ve işlemlerde Belediye Encümenine yetki verildiği, 27.04.2010 günü yapılan Ek Protokol ile, 06.03.2008 günü imzalanan Ön Protokolün Kentsel Yenileme Alanları ile ilgili 2. maddesi değiştirilerek ek alanlar da tanımlandığı, 22.11.2011 gün ve 11217 sayılı Mersin Valiliği yazısı ile (…), (…) ve A3 Mahallelerinde, son dönemlerde gerçekleşen yoğun göçün oluşturduğu sanayi, konut, turizm ve tarım alanlarının düzensiz bir şekilde iç içe geçtiği, mülkiyet sorunlarının bulunduğu, sahadaki mühendislik hizmetleri ile desteklenmemiş çarpık, niteliksiz, depreme dayanıksız ve çoğu ruhsatsız olan yapıların yanı sıra otopark alanlarının bulunmaması nedeniyle, olası yangın, acil hastalık, kaza, deprem gibi durumlarda ilk yardım araçlarının giremeyeceği darlıktaki sokaklardan oluşan yapılaşmanın giderilerek, sağlıklı kentleşmenin sağlanmasına yönelik çalışmaların ivedilikle yapılması ihtiyacından bahisle, 775 sayılı Gecekondu Kanunu gereğince yapılacak her türlü iş ve işlemlerde her türlü hak, yetki ve görevlerin TOKİ’ye devredildiği de dikkate alınarak daha iyi barınma koşullarını taşıyan bölgelerin bir an önce tesis edilmesi, dar gelirliler için konut üretiminin sağlanması ve yeni gecekonduların yapımının engellenmesi için her türlü desteğin verileceğinin ifade edildiği, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’nın 30.11.2011 gün ve 7025 sayılı olur’uyla, Mersin Valiliği’nin 21.11.2011 gün ve 11217 sayılı yazısı ile dava konusu mahallelerin 775 sayılı Gecekondu Kanunu kapsamında işlerin yürütülmesi istemi ve söz konusu projede gelinen aşama dikkate alınarak projenin devamlılığının sağlanması amacı ile (…), (…) ve A3 Mahallelerinde sırası ile 598 bin m2, 324 bin m2 ve 190 bin m2’lik alanların Gecekondu Önleme Bölgesi ilan edilmesine karar verilmesi üzerine görülmekte olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İdare Mahkemesince uyuşmazlığa konu alanda iki defa keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmıştır. Her iki bilirkişi raporunda da; (…), (…) ve A3 Mahallelerinin gecekondu önleme bölgesi alanı olarak belirlenen kısımlarının büyük bölümünün planlı alanlardan oluştuğu, söz konusu alanlarda bulunan yapıların bir kısmının ruhsatlı, büyük bir kısmının ise imar mevzuatına aykırı ruhsatsız yapılardan oluştuğu, gecekondu önleme bölgesi alanı olarak belirlenen bölümlerde kalan parsellerin özel mülkiyete konu oldukları belirtilmiştir.
Yukarıda da açıklandığı üzere, bir yapının imar mevzuatına aykırı ruhsatsız yapılardan olması, o yapının gecekondu olduğu anlamına gelmemektedir. Gecekondu şeklinde nitelendirme yapabilmek için, imar ve yapı işlerini düzenliyen mevzuata ve genel hükümlere bağlı kalınmaksızın, kendisine ait olmıyan arazi veya arsalar üzerinde, sahibinin rızası alınmadan yapılan izinsiz yapının söz konusu olması gerekmektedir. Uyuşmazlığa konu (…), (…) ve A3 Mahallelerinin gecekondu önleme bölgesi alanı olarak belirlenen kısımlarının büyük bölümünün planlı alanlardan oluşması ve bu alanlarda yapıların bir kısmının ruhsatlı olduğu, büyük bir kısmının ise kişilerin kendilerine ait arsalar üzerinde yaptıkları ruhsatsız yapılar olduğu dikkate alındığında, söz konusu alanların gecekondu bölgesi olarak nitelendirilmesine olanak bulunmamaktadır.
Dolayısıyla; gecekondu bölgesi olarak nitelendirilemeyecek olan alanlarda 775 sayılı Gecekondu Kanununda belirtilen “ıslah, tasfiye, önleme” projelerinin uygulanmasına olanak bulunmamaktadır. Bu nitelikteki alanlarda, 5393 sayılı Belediye Kanunun 73. maddesi uyarınca kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulanabileceği gibi şartlarını taşıması halinde 6306 sayılı Afet ve Risk Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun uyarınca iyileştirme, tasfiye ve yenileme projeleri de uygulanabilecektir.
Nitekim Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, Mersin Büyükşehir Belediyesi, Akdeniz Belediyesi ve Mersin Valiliği arasında imzalanan 2008 ve 2010 tarihli protokollerde, (…), (…) ve A3 Mahallelerinin sınırları belirlenen alanları, “Kentsel Yenileme Alanı” ve “Toplu Konut Alanı” olarak nitelendirilmiştir. Yine Akdeniz Belediye Meclisinin 05.05.2008 gün ve 52 sayılı kararı ile “Kentsel Dönüşüm” ve “Toplu Konut” projeleri hakkında yürütülecek iş ve işlemler için Belediye Encümenine yetki verilmiştir. Bu protokoller ve belediye meclisi kararından da anlaşılacağı üzere, (…), (…) ve A3 Mahallelerinin uyuşmazlığa konu alanlarında 5393 sayılı Kanunun 73. maddesi uyarınca kentsel yenileme yapılmasının amaçlandığı ve bu maddede yer alan “kentsel dönüşüm ve gelişim projesi kapsamındaki işler, kamu idareleriyle 75 inci madde çerçevesinde ortak hizmet projeleri aracılığıyla gerçekleştirilebilir.” hükmü uyarınca da Mersin Valiliği ve davalı TOKİ Başkanlığı ile protokol yapıldığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda; gecekondu bölgesi olarak nitelendirilemeyecek olan uyuşmazlığa konu alanların gecekondu önleme bölgesi ilanına ilişkin 30.11.2011 günlü, 7025 sayılı Toplu Konut İdaresi Başkanlığı işleminde hukuka uyarlık, aksi yöndeki İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet görülmemiştir.
Öte yandan; 775 sayılı Kanunun Ek 2. maddesinde “775 sayılı Gecekondu Kanununun belediye sınırları ile mücavir alanlardaki tatbikatı için Toplu Konut İdaresi Başkanlığına verilen hak, yetki ve görevler ilgili belediyelere devredilmiştir. Belediyeler bu hak, yetki ve görevleri yetkili organları eliyle kullanırlar. Büyük şehirlerde bu Kanunun tatbikatı büyük şehir belediyelerinin koordinatörlüğünde ilçe belediyelerince yapılır.” hükmü yer almaktadır.
775 sayılı Gecekondu Kanunu, yürürlüğe girdiği 30/07/1966 tarihinde öngörülen haliyle, belirtilen tarihte icracı bakanlık olan İmar ve İskan Bakanlığının uygulama yapmasına yönelik yetkileri düzenleyen hükümler içermektedir. Anılan Kanunda 1988 yılında 3414 sayılı Kanunla yapılan değişiklik ile Ek 2. madde Kanuna eklenmiş ve Kanunda öngörülen yetkilerin belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde anılan bakanlıktan alınarak belediyelere devredilmesi öngörülmüştür. Aynı maddede büyükşehir belediyeleri olan illere yönelik olarak farklı bir hüküm daha getirilmiştir. Kanun 2007 yılında 5609 sayılı Kanun ile yeniden değişikliğe uğrayarak kanun içerisinde geçen “Bayındırlık ve İskan Bakanlığı” ifadelerinin “Toplu Konut İdaresi Başkanlığı” olarak değiştirilmesi öngörülmüştür.
5609 sayılı Gecekondu Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun genel gerekçesinde, 775 sayılı Kanun kapsamında Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca yürütülen faaliyetlerle ilgili işlemlerin Toplu Konut İdaresi Başkanlığına devredilmesinde kamu yararı bulunduğu, Kanunun uygulamalarının anılan idarece devam ettirilmesinin öngörüldüğü, bu anlamda yönetimde birliktelik sağlanarak konut ihtiyacının planlı bir şekilde karşılanmasının amaçlandığı belirtilmiştir.
Anılan Kanunun 1. maddesinin (ı) bendinde, 775 sayılı Kanunun Ek 2 nci maddesinde yer alan “Bayındırlık ve İskân Bakanlığına” ibaresinin “Toplu Konut İdaresi Başkanlığına”, şeklinde değiştirilmesi öngörülmüştür.
Yukarıda aktarılan süreç içerisinde yapılan değişikliklerle oluşan Kanunun son halinde Ek 2. madde yürürlüğünü sürdürmektedir. Anılan madde uyarınca Kanunda öngörülen yetkilerin kullanılması belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde belediyelere devredilmiştir. Kanun koyucu Ek 2. maddede de “Bayındırlık ve İskan Bakanlığı” olarak yer alan ifadenin “Toplu Konut İdaresi Başkanlığı” olarak değiştirilmesini öngörmüşken, anılan maddenin kaldırılması yolunda veya belediyelere devredilen yetkilerin de Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca yürütülmesi yolunda herhangi bir düzenleme getirmemiştir. Sonuç olarak belediye ve mücavir alanlarda Kanunun uygulanması konusundaki yetkinin belediyelerde olması iradesini devam ettirmiştir.
Davalı idarenin yetkilerini belirleyen 2985 sayılı Toplu Konut Kanununda ve 1164 sayılı Arsa Üretimi ve Değerlendirilmesi Hakkında Kanunda da gecekondu dönüşüm projeleri uygulanan alanlarda ve toplu konut alanlarında davalı idareye uygulama yapma yetkisi tanınmasına rağmen gecekondu önleme bölgelerine yönelik olarak uygulama yapma yetkisi tanındığına dair bir hüküm yer almamaktadır. Gecekondu önleme bölgeleri 775 sayılı Gecekondu Kanunu uyarınca belirlenmekte ve anılan Kanun çerçevesinde bu bölgelerde uygulama yapılmaktadır.
Uyuşmazlık konusu alanların belediye sınırları içerisinde kalması nedeniyle, 775 sayılı Kanun ve ilgili yönetmelik uyarınca gecekondu önleme bölgesi ilan etme yetkisinin belediyelere ait olduğu görüldüğünden, dava konusu işlemde yetki yönünden de hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Bununla birlikte; 775 sayılı Kanunun Geçici 9. maddesi uyarınca, Toplu Konut İdaresi Başkanlığının, Bayındırlık ve İskân Bakanlığınca gecekondu önleme, ıslah veya tasfiye bölgelerinde başlatılmış veya planlanmış işleri yürütmeye, bu konuda yeni işler yapmaya ve 2985 sayılı Toplu Konut Kanunu’nun 4. ve Ek 7. maddeleri uyarınca gecekondu bölgelerinin tasfiyesine veya iyileştirilerek yeniden kazanımına yönelik olarak gecekondu dönüşüm projeleri geliştirmeye, mülkiyeti kendisine ait arsa ve arazilerde veya valiliklerce toplu konut iskan sahası olarak belirlenen alanlarda uygulama yapmaya yetkili olduğu ise açıktır.
Açıklanan nedenlerle, Mersin 2. İdare Mahkemesinin 14/03/2014 günlü, E: 2012/463, K: 2014/218 sayılı kararının BOZULMASINA, dosyanın Mahkemesine gönderilmesine, yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmediğinden 41,50 TL’lik temyiz yürütmenin durdurulması harcının istemi halinde davacıya iadesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 14/01/2015 tarihinde oybirliği ile karar verildi.