Kısmen kamulaştırılan taşınmazın kamulaştırılmayan bölümündeki değer artışının kamulaştırma bedelinden düşülmesinin, taşınmazın kalan bölümünün daha sonra parselasyon işlemine tabi tutularak bu parselden düzenleme ortaklık payı alınmasına engel teşkil edemeyeceği
Dava, taşınmazın 291 m2 lik bölümünün imar yolunun genişletilmesi amacıyla 1973 yılında kamulaştırılması sırasında … lira değerlendirme resminin kamulaştırma bedelinden düşülmüş olması nedeniyle 6785 sayılı Yasanın 42.maddesi uyarınca 1982/yılında yapılan düzenlemede aynı yer için ayrıca düzenleme ortaklık payı alınmaması yolundaki istemin reddine ilişkin belediye encümeni kararının iptali isteğiyle açılmış olup İdare Mahkemesince 1973 yılında yapılan kısmi kamulaştırma sırasında kamulaştırılan kısım için takdir edilen … lira kıymetten, kamulaştırmaya tabi olmayan kısmın kıymetinde hasıl olan artma miktarına yönelik olarak … liranın düşülmesinden sonra kamulaştırılan kısmın değer pahasının tayin olunduğu anlaşıldığından ve düşülen bu miktar da değerlendirme resmi niteliği taşıdığından ayrıca değerlendirme resmi veya düzenleme ortaklık payı alınmaması gerekirken, sonradan 1982/yılında yapılan düzenleme sırasında kamulaştırmadan arta kalan parsel miktarı üzerinden tekrar düzenleme ortaklık payı alınmasında isabet görülmediği gerekçesiyle işlemin iptaline karar verilmiş ve bu karar davalı idare tarafından temyiz edilmiştir.
Olay tarihinde yürürlükte bulunan 6830 sayılı Yasanın 12.maddesinin C bendinde, kamulaştırmaya tabi olmayan kısmın kıymetinde kamulaştırma sebebiyle artma olmuş ise artış miktarı belirlenerek kamulaştırılan bölümün değerinden düşülmek suretiyle saptanacağı, bu bent gereğince yapılacak indirmenin kamulaştırma bedelinin yüzde ellisinden fazla olamıyacağı ve bu hallerde ayrıca değerlendirme resmi alınmayacağı öngörülmüştür.
Öte yandan; 6785 sayılı İmar Kanununun 1605 sayılı Kanunla değişik 42. maddesinde ise belediyelerin imar sınırı içindeki binalı ve binasız arazi ve arsaların, plan ve mevzuata uygun biçimde inşaata veya tespit edilmiş olan diğer kullanma şekillerine elverişli duruma getirilmesi maksadıyla düzenlenmesi için, bunları sahiplerinin muvafakatı aranmaksızın, birbirleriyle, yol fazlalarıyla ve belediyeye, kamu tüzel kişilerine, kamu kurumlarına ait yerlerle birleştirerek, plan ve mevzuat icaplarına göre hisseli veya hissesiz olarak yeniden parsellere ayırmaya ve bu parselleri ilgililere dağıtmaya yetkili oldukları, belediyelerce düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların dağıtımı sırasında bunların mesahalarından yeteri kadar sahanın düzenleme dolayısıyla meydana gelen değer artışları karşılığında düzenleme ortaklık payı olarak düşülebileceği, bu maddeye göre alınacak düzenleme ortaklık paylarının düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların düzenlemeden önceki mesahalarının yüzde yirmibeşini geçemiyeceği, düzenleme ortaklık paylarının sahalarının düzenlemeye tabi tutulan yerlerin ihtiyacı olan yol, meydan, park, otopark, çocuk bahçesi ve yeşil saha gibi umumi hizmetlerden ve bu hizmetlerle ilgili tesislerden başka maksatlarla kullanılamayacağı, düzenleme ortaklık paylarının toplamı yukarıda sözü geçen umumi hizmetler için yeniden ayrılması gereken yerlerin mesahaları toplamından az olduğu takdirde eksik kalan miktarın belediyece kamulaştırma yolu ile tamamlanacağı, herhangi bir parselden bir miktar sahanın kamulaştırılmasının gerekmesi halinde, düzenleme ortaklık payının kamulaştırmadan arta kalan saha üzerinden ayrılacağı, bu madde hükümlerine göre herhangi bir parselden bir defadan fazla düzenleme ortaklık payı alınamayacağı, bu madde gereğince, düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların düzenleme ortaklık payı alınanlarından, bu düzenleme sebebiyle ayrıca değerlendirme resmi alınamayacağı karara bağlanmıştır.
1973 yılında imar planı uyarınca yol genişletilmesi için davacıya ait kadastro parselinin bir bölümünün kamulaştırıldığı ve geri kalan kısmındaki değer artışının kamulaştırma bedelinden düşüldüğü, ancak taşınmazın kamulaştırılmayan kısmının değerinde bir artış bulunmadığından kamulaştırma bedeli vergi değerine yükseltilerek aradaki farkın davacıya verilmesine yerel Asliye Hukuk Mahkemesince karar verildiği, 1982 yılında davacıya ait parselin parselasyon işlemine tabi tutulduğu ve % 25 in altında düzenleme ortaklık payı alındığı dava dosyasının incelenmesinden anlaşılmaktadır.
Yukarıda değinilen Yasa maddelerinde taşınmazın kamulaştırılmayan bölümünde meydana gelen değer artışının kamulaştırma bedelinden düşülmesi ve parselasyon işleminde düzenleme ortaklık payı alınması, ancak bu durumlarda ayrıca değerlendirme resmi alınmaması öngörülmüş olup; kısmi kamulaştırmalardaki taşınmazın kamulaştırılmayan bölümündeki değer artışının kamulaştırma bedelinden düşülmesiyle, parselasyon işlemine tabi tutulması dolayısıyla düzenleme ortaklık payı alınması işlemleri arasında kaynaklandığı yasalar ve konuları itibariyle bir ilişki bulunmamaktadır. Bu nedenle İdare Mahkemesince, parselasyon işlemi ile evvelce yapılan kamulaştırma işlemi arasında ilişki kurularak kamulaştırma bedelinden değerlendirme resmi düşüldüğü nedeniyle parselasyon sırasında düzenleme ortaklık payı alınamayacağı yolunda verilen kararda isabet görülmemiştir. Kaldi ki, kamulaştırma bedelinden düşülen … lira değerlendirme resmi almayıp, 6830 sayılı Yasanın 12.maddesinin (C) bendi uyarınca değer artışı nedeniyle kamulaştırma bedelinden düşülen miktar olduğu gibi, davacının yerel Asliye Hukuk Mahkemesinde açmış olduğu bedel artırma davası sonucunda yol genişletilmesi nedeniyle taşınmazın kamulaştırılmayan kısmının değerinde bir artış bulunmadığından bahisle kamulaştırma bedeli vergi değerine yükseltilerek aradaki farkın davacıya verilmesine karar verilmiş bulunmaktadır.
Açıklanan nedenlerle İdare Mahkemesi kararının bozulmasına, 2577 sayılı Yasanın 49.maddesinin 2.fıkrası uyarınca incelenen davanın aynı gerekçelerle reddine karar verildi.