Köy yerleşim planı uyarınca köy tüzel kişiliğinin plan içinde yola isabet eden yerleri kamulaştırmaya yetkisi vardır.
İstemin Özeti: Sivrihisar ilçesi, … Köyü sınırları içinde 2954 sayılı parselde kayıtlı bulunan taşınmazın köy yerleşim planı uyarınca yol ve mesken sahası olarak kamulaştırılmasına ilişkin 3.8.1989/günlü, 11 sayılı köy ihtiyar heyeti kararına karşı açılan davanın kısmen iptali, kısmen de reddi yolundaki Eskişehir İdare Mahkemesinin 17.1.1990 günlü, E:1989/514, K:1990/21 sayılı kararının davanın reddine ilişkin kısmının usul ve yasaya aykırı olduğu, dava konusu taşınmazın tamamının kamulaştırıldığı, taşınmazın bir kısmının köy yerleşme planı dışında kaldığı, davalı idarenin bu kısım için kamulaştırma yapamayacağı öne sürülerek bozulması istenilmektedir.
Türk Milleti Adına karar veren Danıştay Altıncı Dairesince dosyadaki belgeler incelendikten sonra temyiz isteminin süresinde olduğu görülerek işin gereği düşünüldü: Dava, Sivrihisar İlçesi, … Köyü sınırları içinde yer alan davacıya ait taşınmazın köy yerleşim planı uyarınca kamulaştırılmasına ilişkin işlemin iptali dileğiyle açılmış, İdare Mahkemesince köy tüzel kişiliğinin köy yerleşim planı uyarınca plan içinde kalan özel mülkiyete konu taşınmazları kamulaştırmaya yetkili olduğu, davacıya ait taşınmazın; yol ve mesken sahası olarak kullanım amacıyla ve plan uyarınca kamulaştırıldığı, mesken sahasına yönelik olan kamulaştırma kararını kusurlu kılacak herhangi bir hususun bulunmadığı, yol için yapılan kamulaştırmada ise köy tüzel kişiliğinin yol için kamulaştırma yapma yetkisinin 3202 sayılı Yasanın 2/a maddesi uyarınca ortadan kalktığı, köy tüzel kişiliğinin yetki aşımı ile işlem tesis ettiği gerekçesiyle dava konusu kamulaştırma işleminin yola ilişkin olan kısmının iptaline, aynı kararın mesken sahasına isabet eden kısmında usul ve yasaya aykırılık bulunmadığından buna yönelik davacı isteminin reddine karar verilmiş, bu kararın reddine ilişkin kısmı davacılar vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, idare mahkemesinin kamulaştırma işlemini iki kısma ayırdığı, davalı idarenin köy yerleşim planında yola isabet eden yerler için kamulaştırma yapmaya yetkisinin olmadığı sonucuna vardığı anlaşılmıştır. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünün görevlerini belirleyen 3202 sayılı Yasanın 2. maddesinin (a) bendinde devlet ve il yolları ağı dışında kalan köyler ve bunlara bağlı yerleşim birimlerinin, orman yollarının ve orman içi yolların yol ağını tespit etmek, bu yolları, köprüleri, sanat yapılarını, köy içi yollarını yapmak, mevcutlarını geliştirmek Genel Müdürlüğün görevleri arasında sayılmış, anılan maddenin (t) bendinde, kuruluş ve görevleri ile ilgili konularda kamulaştırma yapmaya yetkili kılınmış ve aynı Yasanın 46. maddesinde ise diğer kanunların bu kanuna aykırı olan hükümlerinin yürürlükten kalktığı belirtilmiştir. Böylece 442 sayılı Köy Kanununda köy tüzel kişiliğinin görevleri arasında yer alan köy yollarının yapımı ve bu görevin yerine getirilmesi için varolan kamulaştırma yapma yetkisinin yukarıda anılan madde hükmüyle ortadan kalktığı bilinen bir husustur. Ancak 3202 sayılı Yasanın yürürlüğe girmesinden sonra 442 sayılı Köy Kanununda 3367 sayılı Kanunla eklenen Ek 12. madde ile köy yerleşme planında konut alanına ve köy genel ihtiyaçlarına ayrılan yerler, Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan mera, yaylak, seyran gâh, yol, harman ve panayır yerler gibi alanlar ve hazinenin mülkiyetinde olup kamu hizmetine tahsis edilmemiş taşınmaz mallar köy yerleşme planının onayı ile bu özelliklerini kendiliklerinden kaybederler ve valiliğin talebi üzerine köy tüzel kişiliği adına re`sen tapuya tescil edilir hükmüne yer verilmiştir. Bu maddeye göre mülkiyeti Devlete ait olan taşınmazlar hiçbir işlem yapılmaksızın köy tüzel kişiliğinin mülkiyetine geçmekte, köy yerleşim planı içerisinde kalıp özel mülkiyete konu taşınmazlar ise köy tüzel kişiliğince kamulaştırma yolu ile köy tüzel kişiliğinin mülkiyetine geçecektir. Köy yerleşim planlarının uygulanmasında bütünlüğün sağlanması bu planların doğrultusunda gerçekleştirilen uygulamaların köy tüzel kişiliği tarafından yapılması ile sağlanabilecektir.
Dolayısıyla köy yerleşim planı uyarınca köy tüzel kişiliğinin plan içinde yola isabet eden yerleri kamulaştırmaya yukarıda adı geçen madde ışığında yetkili olduğu açıktır. Bu durumda İdare Mahkemesinin köy tüzel kişiliğinin köy yerleşim planı içinde yer alan köy yolu için kamulaştırma yapamayacağı gerekçesiyle iptal kararı vermesinde isabet görülmemiştir.
Öte yandan; dosyada mevcut köy yerleşim planının incelenmesinden davacıya ait taşınmazın bir bölümünün köy yerleşim planı dışında kalmasına karşın anılan taşınmazın tümünün (800 mı) kamulaştırıldığı anlaşıldığından, mahkemece bu durumun da göz önünde bulundurulmadığı anlaşılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle dava konusu kamulaştırma işleminin kısmen iptal kısmen de davanın reddi yolundaki Eskişehir İdare Mahkemesinin 17.1.1990 günlü, E:1989/514, K:1990/21 sayılı kararının davanın reddine ilişkin kısmının BOZULMASINA, dosyanın adı geçen mahkemeye gönderilmesine 27.12.1990 gününde oybirliğiyle karar verildi.