İmar planlarının yargısal denetiminde taşınmazın yer, büyüklük, konum, işlev açısından imar planında ayrıldığı amaca şehircilik planlama ilkeleri ve kamu yararı açısından uygunluğu denetlenerek incelenmelidir.
İstemin Özeti: Eskişehir İdare Mahkemesinin 27.3.1991 günlü, E:1989/472 K:1991/299 sayılı kararının; bilirkişi raporunda davaya konu imar planının planlama esaslarına, arazi kullanım kararlarına aykırı olduğu açıkça ifade olunduğu halde buna aykırı karar verilmesinin usul ve yasaya aykırı düştüğü, söz konusu imar planının özel çıkarlar doğrultusunda düzenlenmiş olduğu öne sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savcı Düşüncesi: Dava, Simav Yahya Pınarı mevkiinde … Konut Yapı Kooperatifinin toplu konut yapımı için satın aldığı arazilerin ilave imar planı kapsamına alınmasına ilişkin belediye meclisi kararlarını iptal eden 5.6.1989/tarih 04/07 sayılı belediye meclisi kararının iptali talebiyle açılmıştır.
Oluşturulmak istenen toplu konutun kaplıca turizmine etkisi, bu alanın toplu konuta ayrılmasının kamu yararına uygun olup olmadığı hususları bilirkişi raporunda irdelenmemiş olduğundan noksan incelemeye dayanan dava konusu idare mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmüştür.
Türk Milleti Adına karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakimi açıklamaları dinlendikten vc dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü: Dava, Simav Yahya Pınarı mevkiinde … Konut Yapı Kooperatifinin toplu konut yapımı için satın aldığı arazilerin ilave imar planı kapsamına alınmasına ilişkin belediye meclis kararlarını iptal eden 9.06.1989/günlü, 04/07 sayılı belediye meclisi kararının iptali isteğiyle açılmış, İdare Mahkemesince yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporda özet olarak … Kaplıca alanının yakın çevresine ilave imar planı yaptırılmasının gelişmenin kontrollü oluşturulması açısından gerekli olduğu, ancak bu planlamanın Simav kentsel yerleşme alanı ile bir bütünlük içinde ele alınması, Simav kentsel yerleşme alanı ve … Kaplıcası yakın çevresinde 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni planı yapılarak arazi kullanım kararlarının oluşturulması jeolojik yapı ve termal kaynak özelliğinin gerekli doğrultusunda I-II-III zonları ve sonraki yakın çevrenin planlanmasının sağlanması, böylece ilgili konudaki planlama eksikliğinin yine belediye tarafından giderilmesi ve davacının mağduriyetinin ortadan kaldırılarak doğal kaynak çevresinin plansız gelişmesinin önlenmesi gerektiği, sonuç olarak ilave imar planının iptal kararının kendi içinde teknik yönden tutarlı olduğu, yasal çerçevedeki ve planlama hiyerarşisindeki eksiklikleri dolayısıyla, planın raporda belirtildiği şekilde yeniden düzenlenerek davacının mağduriyetinin giderilmesi gerektiği belirtilmekte olup, anılan raporla, dava dosyasında yer alan bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, ilave imar planının mevcut yerleşim merkezinin gelişmesini engelleyici bir özellik arzetmediği, bu planın iptal gerekçesi olarak öne sürülen nedenlerin var olan bir duruma yönelik olmayıp ihtimale dayandığı, dolayısıyla imar planı kapsamına alınan sahanın plan dışına çıkarılmasında şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararına uygunluk bulunmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle dava konusu belediye meclisi kararının iptaline karar verilmiş, bu karar davalı tarafından temyiz edilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, davacı kooperatife ait taşınmazların toplu konut alanı olarak ilave imar planı kapsamına alınmasına ilişkin belediye meclis kararlarının, ilçenin alt yapı problemi tam olarak çözülmemişken ilçeye 5 km. mesafedeki kooperatife ait bu alana alt yapı hizmetlerini götürmenin büyük külfetlere neden olacağı, Turizm Merkezi bitişiğinde olan bu yerde toplu konuta izin verilmesinin, Turizm Merkezi çevresinde pek çok toplu konut yapımını teşvik edeceği, Simav nüfusunun büyük bir kesiminin bu bölgeye kayıp yeni bir şehir ve belediyelik oluşacağı, bu durumun da Turizm Merkezinin gelişmesini engelleyeceği, toplum yararına aykırı düşeceği gerekçesiyle iptal edildiği anlaşılmaktadır.
İmar planı, insan, toplum, çevre münasebetlerinde kişi ve aile mutluluğu ile toplum hayatını yakından etkileyen fiziksel çevreyi sağlıklı bir yapıya kavuşturmak, yatırımların yer seçimlerini ve gelişme eğilimlerini yönlendirmek ve toprağın koruma kullanma dengesini en rasyonel biçimde belirlemek amacıyla hazırlanır.
İmar planlarının yargısal denetiminde de bütün bu hususlara uyulup uyulmadığının taşınmazın yer, büyüklük, konum ve işlevi açısından imar planında ayrıldığı amaca şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararı açısından uygun olup olmadığının incelenmesi gerekmektedir.
İdare Mahkemesince yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporda ise yukarıda belirtilen hususlar ayrıntılı bir şekilde incelenmemiş, ilave imar planının iptaline gerekçe olarak gösterilen nedenler tartışılmamış, söz konusu yerde oluşturulmak istenen toplu konutun kaplıca turizmine etkisi, kamu yararının bu alanın toplu konuta ayrılmasında mı, yoksa öylece kalmasında mı olduğu irdelenmemiş, toplu konuta elverişli başka araziler olup olmadığı araştırılmamış, uyuşmazlığı çözümlemeye elverişli kesin bir sonuca ulaşılamamıştır.
Açıklanan nedenlerle bilirkişi raporundaki eksikliklerin giderilmesi için aynı bilirkişi kurulundan ek rapor istenilerek, gerekirse yeniden keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılarak bir karar verilmesi gerektiğinden eksik incelemeye dayalı temyize konu Eskişehir idare Mahkemesinin 27.3.1991 günlü, E:1989/472 K:1991/299 sayılı kararının bozulmasına dosyanın adı geçen mahkemeye gönderilmesine 11.12.1991 gününde oybirliğiyle karar verildi.