3194 sayılı yasanın 6. ve 8. maddesi uyarınca uygulama imar planının üst ölçekli plan olan 1/25000 ölçekli plana aykırı olamayacağı göz önüne alındığında uyuşmazlık konusu taşınmaz 1/25000 ölçekli plana aykırı olarak farklı bir kullanıma ayrılan 1/1000 ölçekli planda mevzuata uyarlık bulunmadığı
Dava, 1/1000 ölçekli Maltepe, Gülsuyu Esenkent Gecekondu Önleme Bölgesi imar planında rekreasyon alanında kalan 2059 ada, 16 parsel sayılı taşınmazın park ve akaryakıt alanına dönüştürülmesine ilişkin 26.7.1994 onanlı imar planı değişikliğinin iptali istemiyle açılmıştır.
Davaya konu imar planı değişikliğinde Bayındırlık ve iskan Bakanlığının yetkisinin incelenmesi; 3030 sayılı Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanunun 6. maddesinin (b) bendinde, büyükşehir nazım imar planlarını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak uygulamak, ilçe belediyelerinin nazım plana uygun olarak hazırlayacakları tatbikat imar planlarını onaylamak ve uygulanmasını denetlemek büyükşehir belediyelerinin görevleri arasında sayılmıştır.
3194 sayılı İmar Kanununun 8.maddesinde de genel bir düzenleme getirilerek nazım imar planlarının ve uygulama imar planlarının yapılmasına ve onaylanmasına ilişkin hükümler yer almıştır. Bu Kanunun 9. maddesinin 1.fıkrasında ise, istisnai bir hükme yer verilerek, Bakanlığın gerekli görülen hallerde, kamu yapıları ile ilgili imar planı ve değişikliklerini, umumi hayata müessir afetler dolayısıyla veya toplu konut uygulaması veya Gecekondu Kanununun uygulaması amacıyla yapılması gereken planları ve plan değişikliklerini, birden fazla belediyeyi ilgilendiren metropoliten imar planlarının veya içerisinden ve civarından demiryolu veya havayolu geçen, hava meydanı bulunan veya havayolu veya denizyolu bağlantısı bulunan yerlerdeki imar ve yerleşme planlarının tamamını veya bir kısmını, ilgili belediyelere veya diğer idarelere bu yolda bilgi vererek ve gerektiğinde işbirliği sağlayarak yapmaya, yaptırmaya, değiştirmeye ve resen onaylamaya yetkili olduğu belirlenmiştir.
Yukarıda yer alan kuralların birlikte değerlendirilmesinden, 3030 sayılı Kanun ile 3194 sayılı Kanunun imar planlarının yapılması ve onaylanması konusunda paralel hükümler taşıdığı, 3030 sayılı Kanun kapsamında olan yerlerde de imar planlarının 3194 sayılı Kanunun 8. maddesi hükümleri doğrultusunda yapılacağı, ancak bu yerlerde nazım imar planlarının büyükşehir belediyesi tarafından yapılıp onaylanacağı buna dayalı uygulama planlarının ise ilçe belediyeleri tarafından yapılarak yine büyükşehir belediyesi tarafından onaylanacağı, 3194 sayılı Kanunun 9. maddesinin 1.fıkrasındaki hükmü uyarınca da, eğer plan değişikliği Gecekondu Kanununun uygulanması gereken alanlarla ilgili ise bu plan ve değişikliklerini Bakanlığın resen yapabileceği sonucuna varılmıştır. Burada 3030 sayılı kanuna bir aykırılığın olmadığı, istisnai bir yetkiye yer verildiği kuşkusuzdur.
Ayrıca, 3194 sayılı İmar Kanunu, 3030 sayılı Kanundan sonra yürürlüğe girmiş olup, 9.maddesinde ise 3030 sayılı Kanundan söz edilmemiş olması nedeniyle büyükşehir belediyesi sınırları içindeki gecekondu önleme bölgelerinde de imar planı ve değişiklikleri yapılması konusunda 3194 sayılı İmar Kanununun istisnai hükmünün uygulanacağı hususu doğrulanmış olmaktadır. Davalı idarenin süre defi davaya konu 1/1000 ölçekli imar planı
değişikliğinin 26.7.1994 gününde onandığı, 17.10.1994-17.11.1994 günleri askıda kaldığı, davanın ise 19.12.1994 gününde açıldığı anlaşıldığından yerinde görülmemiştir.
İşin esasına gelince; 3194 sayılı Yasanın 6.maddesinde planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmıştır. Anılan yasanın 8.maddesinde ise planların tanımlanmasına yer verilerek planlar bölge planı, çevre düzeni planı, nazım imar planı ve uygulama imar planı olarak kademelendirilmiş ve alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, stratejilerine ve kararlarına uyumlu olması zorunluluğu getirilmiştir.
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerine göre uygulama imar planlarının üst ölçekli planlara aykırı olamayacağı, arazi kullanım kararlarının alt ölçekli imar uygulama planlarıyla değiştirilemeyeceği kuşkusuzdur.
Dairemizce yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu hazırlanan raporla, dosyada bulunan 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni planının birlikte incelenmesinden, uyuşmazlık konusu taşınmazın 1/25000 ölçekli planda İstanbul Gebze Karayolunun kuzeyinde karayolu ile gecekondu önleme bölgesi arasında yeşil kuşak oluşturan tampon bölgenin bir parçası olduğu ve bu amaçla ağaçlandırıldığı anlaşıldığından, yukarıda yer alan Yasa hükümleri uyarınca uygulama imar planının üst ölçekli plan olan 1/25000 ölçekli plana aykırı olamayacağı göz önüne alındığında uyuşmazlık konusu taşınmazın uygulama imar planıyla farklı bir kullanıma ayrılmasında imar mevzuatına uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin iptaline karar verildi.