Mazbut vakıf taşınmazlarının mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğüne aittir. Kamulaştırmaya konu taşınmazın mazbut vakfa ait olması halinde; kamu kuruluşları arasında taşınmaz mal için kamulaştırma yapılamayacağından, dava konusu işlemin yok hükmünde olduğuna karar verilmesi gerekirken, mahkemece mazbut ve mülhak vakıf ayrımı yapılmadan 2942 s. Yasa’nın genel hükümleri uyarınca kamulaştırma yapılmasının uygun olduğundan bahisle uyuşmazlık hakkında karar verilmesi isabetsizdir.
İstemin Özeti: Aydın İdare Mahkemesinin 6.6.1995 günlü, E: 1993/783 K: 1995/982 sayılı kararının usul ve yasaya aykırı olduğu öne sürülerek bozulması istenilmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince tetkik hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, … İli, … İlçesi, … mevkii, M-2a12d pafta, 189 parsel sayılı … Cami Vakfı adına kayıtlı taşınmazın 1959 m2.lik kısmının kaymakam evi ve özel idare hizmet binası yapılması amacıyla 2942 sayılı Yasa’nın 5 ve 6. maddeleri uyarınca kamulaştırılmasına ilişkin 26.5.1993 günlü, 457 sayılı il daimi encümeni kararının iptali istemiyle açılmış, idare mahkemesince; uyuşmazlığa konu kamulaştırma işleminin dayanağını oluşturan 1/1000 ölçekli uygulama imar planının iptali istemiyle açılan davada, mahkemenin 12.4.1995 günlü, E: 1993/561, K: 1995/647 sayılı kararıyla söz konusu parsel yönünden imar planının iptaline karar verildiğinin anlaşılması karşısında, dayanağı ortadan kalkan dava konusu kamulaştırma işleminde mevzuata uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiş, bu karar davalı idare vekilince temyiz edilmiştir.
Dava dosyasının incelenmesinden, … Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından kamulaştırılan taşınmazın mazbut … Camii Vakfına ait olması nedeniyle ancak 2942 sayılı Yasanın 30. maddesine göre devrinin istenebileceği ileri sürülmesine rağmen, mahkemece taşınmazın mülhak vakıf ya da mazbut vakıf olup olmadığı araştırılmaksızın anılan vakıf taşınmazın 30. maddeye göre değil genel hükümlere göre kamulaştırılmasının yerinde olduğu sonucuna varılarak uyuşmazlık hakkında karar verildiği anlaşılmıştır.
Anayasanın 46. maddesinin 1. fıkrası ve 2942 sayılı Yasa’nın 1. maddesinde ancak özel mülkiyette bulunan taşınmaz malların kamulaştırılabileceği, aynı Yasa’nın 30. maddesinde de, kamu tüzel kişilerinin ve kurumlarının sahip oldukları taşınmaz mal, kaynak ve irtifak haklarının diğer bir kamu tüzel kişisi veya kurumu tarafından kamulaştırılamayacağı; taşınmaz mala, kaynak ve irtifak hakkına ihtiyacı olan idarenin ödeyeceği bedeli de belirterek mal sahibi idareye yazılı olarak başvuracağı, mal sahibi idare devire muvafakat etmez veya altmış gün içinde cevap vermezse anlaşmazlığın, isteyen idarenin başvurusu üzerine Danıştay’ın ilgili idari dairesince incelenerek iki ay içinde kesin karara bağlanacağı kurala bağlanmıştır.
Öte yandan, Danıştay Genel Kurulunun 12.5.1977 günlü, E: 1977/20, K: 1977/30 sayılı, 15.2.1979/günlü, E: 1978/78, K: 1979/21 sayılı kararları ile Danıştay İdari İşler Kurulunun 17.11.1988/günlü, E: 1988/105, K: 1988/121 sayılı kararı ve Danıştay Altıncı Dairesinin yerleşik kararlarında vurgulandığı üzere mazbut vakıfların özel bütçesinin olmadığı, bunların gelir ve giderlerinin Vakıflar Genel Müdürlüğü bütçesinde yer aldığı, mazbut vakıf tüzel kişiliğini Vakıflar Genel Müdürlüğü tüzel kişiliğinden ayrı düşünmeye olanak bulunmadığı, bütçesi, organları, statüsü olmayan bir varlığa hukuk süjesi olarak bakılamayacağı, mazbut vakfın ancak … Genel Müdürlüğünün tüzel kişiliğiyle somutlaştığı, mazbut vakfa ait taşınmazların Kamulaştırma Kanunu’nun 30. maddesi kapsamına giren, tüzel kişiliği haiz, katma bütçe ile idare olunan Vakıflar Genel Müdürlüğüne ait olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.
Bu durumda, kamulaştırmaya konu taşınmazın mazbut vakıf olması halinde dava konusu işlemin yok hükmünde olduğuna karar verilmesi gerekeceğinden mahkemece mazbut veya mülhak vakıf ayrımı yapılmaksızın 2942 sayılı Yasanın genel hükümlerine göre kamulaştırma yapılmasının uygun olduğundan bahisle uyuşmazlık hakkında karar verilmesinde hukuki isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle Aydın İdare Mahkemesinin 6.6.1995 günlü, E: 1993/783, K: 1995/982 sayılı kararının (BOZULMASINA), dosyanın adı geçen mahkemeye gönderilmesine 10.12.1996 gününde oybirliğiyle karar verildi.