1/25.000 ölçekli plan yapma yetkisi bulunmayan büyükşehir belediye meclisince yapılan planın esas alınması suretiyle bu planı yapma konusunda yetkili olan Bayındırlık ve iskan Bakanlığınca 1/25.000 ölçekli planda değişiklik yapılamayacağı
Davanın Özeti: … İÜ, … Belediyesi sınırları içinde kalan ve … Kent Toplu Konut Alanı olarak İlan edilen bir kısım alanı”… Eğlence Merkezi” olarak belirleyen ve Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca 23.11.2001 tarihinde onanan 1/25.000 ölçekli … Kent Bütünü ve Yakın Çevresi İmar Planı değişikliği ile yapılan itirazın reddine ilişkin işlemin; uyuşmazlığın 3194 sayılı Yasa’nın 9. maddesi kapsamında değerlendirilemeyeceği, belediyelerinin bilgisi dışında değişikliğin gerçekleştirildi, taşınmazın toplu konut alanından çıkarılmasına ilişkin bir kararın bulunmadığı, plan raporunun hazırlanmadığı, değişimin kent bütününde getireceği etkileşimler etüt edilmeden yapıldığı öne sürülerek iptali istenilmektedir.
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın Savunmasının Özeti: Valiliğin olumlu görüşünün alınması suretiyle onaylanan 1/25.000 ölçekli … Kent Bütünü ve Yakın Çevresi İmar Planı değişikliği ile yapılan itirazın reddine ilişkin işlemde yetki ve esas yönünden hukuka aykırılık bulunmadığı öne sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Belediye Başkanlığı’nın Savunmasının Özeti: 1934 yılında planlı arsa düzenlemesi yapmak ve ucuz konut üretmek amacıyla 700 hektarlık bir alanın toplu konut alanı olarak belirlenmesine karşın 370 hektarlık kısmının halihazırda boş olduğu, sonuçta mevcut onanlı planlarla yerleşime açılan arsaların gelecekteki nüfusu fazlasıyla karşılayabilecek yeterlilikte bulunduğu, “… Projesi” nin enerji üretimini, ulaşımı, konaklamayı, ticari faaliyetleri kendi içinde çözümleyen bir proje olduğu ve çevre düzeni plan kararlarını taşıyabilecek nitelikte bulunduğu öne sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi Düşüncesi: Dava dosyasında yer alan bilgi ve belgelerin İncelenmesi sonucunda, Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca alana ilişkin 1/25.000 ölçekli … Kent Bütünü ve Yakın Çevresi İmar Planının 24.11.1980/tarihinde onandığı, bölgeye ilişkin … Büyükşehir Belediye Meclisince de kabul edilmiş 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının bulunduğu, 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni planı yapma konusunda yetkili Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca … Büyükşehir Belediye Meclisince 20.12.1996 tarihinde kabul edilen çevre düzeni planı esas alınarak dava konusu plan değişikliğinin yapıldığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda yetkili makamca onaylanmamış plan üzerinde yetkili makamca değişiklik yapılması nedeniyle dava konusu işlemle imar mevzuatına uyarlık bulunmadığından, dava konusu işlemin iptali gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı Düşüncesi: Dava … İli, … Belediyesi sınırları içinde, … Toplu Konut Alanı olarak ilan edilen alanın bir bölümünü “… Eğlence Merkezi” olarak belirleyen ve Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca 23.11.2001 tarihinde onanan 1/25000 ölçekli … Kent Bütünü ve Yakın Çevresi İmar Planı değişikliği ile plana yapılan itirazın reddine İlişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
3194 sayılı İmar Kanununun 8. maddesinde, planların bölge planı, çevre düzeni planı, nazım imar planı olduğu, belediye ve mücavir alan sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planlarının belediyelerce yapılacağı belirtilmiş, 3030 sayılı Kanunun 6. maddesinin A fıkrasında sayılan büyükşehir belediyelerine ait görevler arasında Büyükşehir nazım imar planlarını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak uygulamak, ilçe belediyelerinin nazım plana uygun olarak hazırlayacakları tatbikat imar planlarını onaylamak ve uygulamasını denetlemek görevi de sayılmıştır.
İmar Planı Yapılması ve Değişikliklerine Ait Esaslara Dair Yönetmelikte ise çevre düzeni planının Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca onaylanarak yürürlüğe gireceği belirtilmiştir.
Buna göre 1/25,000 ölçekli Çevre düzeni planı yapma ve değiştirme yetkisinin Bayındırlık ve İskan Bakanlığına ait olduğu, büyükşehir belediyelerine 1/5000 ölçekli nazım imar planı yapmak ve ilçe belediyelerince yapılan 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarını onaylamak dışında bir yetki tanınmadığı sonucu ortaya çıkmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, dava konusu yapılan ve Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca 23.11.2001 günü onanan 1/25.000 ölçekli … Kent Bütünü ve Yakın Çevresi îmar Planı Değişikliğinden önceki 1/25000 ölçekli planın … Büyükşehir Meclisinin 20.12.1996 günlü ve 83 sayılı kararıyla onandığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, yetkisiz büyükşehir belediye meclisi kararıyla onanmış 1/25.000 ölçekli planda yetkili Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca değişiklik yapılması hukuken mümkün bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle dava konusu imar planı değişikliğinin iptalinin uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 17. maddesinin 3. fıkrasında, duruşma talebinin dava dilekçesi ile cevap ve savunmalarda yapılabileceğinin belirlenmiş olması karşısında, davalı idarelerden … Belediye Başkanlığınca bu aşamalar geçirildikten sonra yapılan duruşma istemi yerinde görülmediği gibi davada anılan maddenin 4. fıkrası uyarınca resen de duruşma yapılmasına gerek görülmeyerek işin esasına geçildi.
Dava, … İli, … Belediyesi sınırları içinde … Toplu Konut Alanı olarak ilan edilen bir kısım alanı ” … Eğlence Merkezi” olarak belirleyen ve Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca 23.11.2001 tarihinde onanan 1/25000 ölçekli … Kent Bütünü ve Yakın Çevresi İmar Planı değişikliği ile yapılan itirazın reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
3194 sayılı İmar Kanununun 8. maddesinde, planların tanımlarına yer verilerek planlar bölge planı, çevre düzeni planı, nazım imar planı ve uygulama imar planı olarak kademelendirilmiş, belediye ve mücavir alan sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planlarının belediyelerce yapılacağı hükmü getirilmiş; 3030 sayılı Yasanın “Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görevleri” başlıklı 6. maddesinin A fıkrasında da, büyükşehir belediyelerine ait görevler sayılmış, (b) bendinde “Büyükşehir nazım imar planlarını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak uygulamak, ilçe belediyelerinin nazım plana uygun olarak hazırlayacakları tatbikat imar planlarını onaylamak ve uygulanmasını denetlemek” görevinin büyükşehir belediyelerine ait olduğu kurala bağlanmıştır.
Nitekim, Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin 3.maddesinin 2.9.1999 günlü, 23804 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ek 10.bendinde de; Çevre Düzeni Planı, konut sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi sektörler ile kentsel-kirsal yapı ve gelişme ile doğal ve kültürel değerler arasında koruma kullanma dengesini sağlayan ve arazi kullanım kararlarını belirleyen yönetsel, mekansal ve işlevsel bütünlük gösteren sınırlar içinde varsa bölge planı kararlarına uygun olarak idareler arası koordinasyon esaslarım belirleyen 1/25000, 1/50000, i/100000 ve 1/200000 ölçekte hazırlanan plan notları ve raporuyla bir bütün olan plan olarak tanımlanmış ve çevre düzeni planının Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca onaylanarak yürürlüğe gireceği kurala bağlanmıştır.
Yukarıda yer alan Yasa kurallarının birlikte değerlendirilmesinden,l/25.000 ölçekli çevre düzeni planı yapma ve değiştirme yetkisinin Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’na ait olduğu, büyükşehir belediyelerine 1/5000 ölçekli nazım İmar planı yapmak ve ilçe belediyelerince yapılan 1/1000 ölçekli uygulama imar planını onaylamak dışında herhangi bir plan yapmak ya da onaylamak yetkisi tanınmadığı sonucuna varılmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, … İlinde yaklaşık 700 hektarlık bir alanın 23.10.1984/tarihinde … Toplu Konut Alanı olarak belirlendiği, … Belediye Başkanlığı tarafından … projesi adı altında başlatılan proje nedeniyle … Toplu Konut Alanında henüz yapılanmamış 370 hektarlık alanda yer seçimi kararı verilerek 6.12.2000 gününde nazım imar planı değişikliği yapılması yolunda … Büyükşehir Belediye Başkanlığına başvuruda bulunulduğu, davacı idarenin konu ile ilgili incelemeleri sonucunda, 1985/yılında başlayan toplu konut uygulamalarının devam etmesine karşın gerek …’de konut ihtiyacının azalması, gerekse Belediyeler aracılığıyla toplu konut yapılmasının mali sıkıntısı nedeniyle konut yapımının imkansız hale geldiğinden bahisle yapılaşmamış söz konusu alanın Toplu Konut Alanından çıkarılarak yeni bir proje ile …’e hizmet verilebilmesi için 5.12.2001 gününde Valilikten uygun görüş sorulması üzerine valilik tarafından konunun Bakanlığa iletildiği, planlanması düşünülen alanın mülkiyet durumu ile sınırları belirlendikten sonra valiliğin uygun görüşü alınarak 23.11.2001 günlü, 26907 sayılı işlem ile … Belediyesi sınırları içindeki 370 hektarlık bir alan ile bir kısım orman alanında “… Eğlence Merkezi” olarak 1/25.000 ölçekli … Kent Bütünü ve Yakın Çevresi İmar Planının Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca onandığı anlaşılmaktadır.
Diğer taraftan, uyuşmazlığın çözümlenebilmesi için 23.10.2002 günlü ara kararı ile dava konusu edilen ve Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca 23.11.2001 gününde onanan 1/25.000 ölçekli … Kent Bütünü ve Yakın Çevresi imar plan değişikliğinden önceki 1/25.000 ölçekli planın hangi idare tarafından yapılarak onandığının sorulması üzerine; Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın 24.1.2003 günlü cevap yazısında, önceki 1/25.000 ölçekli planın 20.12.1996 günlü, 83 sayılı … Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından onandığı belirtilmiş, … Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nın 5.2.2003 günlü cevap yazısında da aynı bilgi tekrarlanmış bulunmaktadır.
Hernekadar, anılan Bakanlıkça 29.5.2003 günlü dilekçede, Bakanlık tarafından 24.11.1980/tarihinde onaylanmış bulunan 1/25.000 ölçekli … Kent Bütünü ve Yakın Çevresi Nazım İmar Planının geçerliliğinden bahisie dava konusu plan değişikliğinin bu planın esas alınması suretiyle yapıldığı savunularak aksi yöndeki beyanın sehven verildiği belirtilmiş İse de, 24.11.1980/tarihinde Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca onanan çevre düzeni planına ilişkin pafta ile 20.12.1996 günü, 83 sayılı … Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından onanan çevre düzeni planına ilişkin paftanın karşılaştırılmasından 23.10.1984/tarihli işlemle … Kent Toplu Konut İskan Sahası olarak tespit edilen alanda gerçekleştirilen plan değişikliğinin büyükşehir belediyesince yapılan çevre düzeni planı esas alınarak gerçekleştirildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, dava konusu 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planı değişikliğine esas alınan 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planının … Büyükşehir Belediye Meclisi kararıyla onanmış olması nedeniyle 1/25.000 ölçekli plan yapma konusunda yetkili olan Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca yetkisiz makamca onaylanmış 1/25.000 ölçekli planda değişiklik yapılması yoluna gidilmesi hukuken olanaklı görülmediğinden, dava konusu plan değişikliği ile yapılan itirazın reddine ilişkin işlemde mevzuata uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu işlemlerin İPTALİNE, aşağıda dökümü yapılan 90.730.000.- lira yargılama gideri ile kararın verildiği tarihte yürürlükte olan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre 300.000.000.- lira vekalet ücretinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine, 19.12.2003 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.