Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkındaki Yapıların Denetimi ve Yıkılması İle İzin ve İrtifak Hakkı Uygulamaları Yönetmeliğinin 2.,7., 10. ve 11. maddelerinde mevzuata aykırılık bulunmadığı.
Davanın Özeti: Orman Bakanlığı tarafından çıkarılan ve 21 Kasım 2002/günlü, 24943 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkındaki Yapıların Denetimi ve Yıkılması ile İzin ve İrtifak Hakkı Uygulamaları Yönetmeliği’nin 2., 7., 10. ve 11. maddelerinin iptaline karar verilmesi istenilmektedir.
Çevre ve Orman Bakanlığının Savunmasının Özeti: Tarihi Gelibolu Yarımadası’nın korunmasını ve bu tarihi mirasın gelecek nesillere aktarılmasını sağlamak amacıyla 4533 sayılı Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Kanununa dayanılarak çıkarılan Yönetmeliğin dava konusu maddelerinde mevzuata aykırılık bulunmadığı, bu nedenle davanın reddine karar verilmesi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi Ahmet Berberoğlu’nun Düşüncesi: Dava, Orman Bakanlığı tarafından çıkarılan ve 21 Kasım 2002/günlü, 24943 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkındaki Yapıların Denetimi ve Yıkılması ile izin ve İrtifak Hakkı Uygulamaları Yönetmeliği’nin 2., 7., 10. ve 11.maddelerinin iptaline karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, İptali istenen yönetmelik maddelerinin, dayanağı bulunan 4533 sayılı Kanun hükümlerine ve yürürlükteki mevzuata uygun bulunduğu anlaşıldığından davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı Sedat Larlar’ın Düşüncesi: Dava, Orman Bakanlığı tarafından çıkarılan 21.11.2002 günlü ve 24943 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Gelibolu Yarımodası Tarihi Milli Parkındaki Yapıların Denetimi ve Yıkılması ile İzin ve İrtifak Hakkı Uygulamaları Yönetmeliği”nin 2,7,10 ve 11 inci maddelerinin iptali istemiyle açılmıştır.
İptali istenen yönetmelik maddelerinde, dayanağı bulunan 4533 sayılı Kanun hükümlerine ve yürürlükteki mevzuata aykırılık bulunmadığından istemin reddi gerektiği düşünülmüştür.
TÜRK MİLLETİ ADINA Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosya incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, Orman Bakanlığı tarafından çıkarılan ve 21 Kasım 2002/günlü, 24943 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkındaki Yapıların Denetimi ve
Yıkılması ile izin ve İrtifak Hakkı Uygulamaları Yönetmeliği’nin 2., 7., 10. ve 11.maddelerinin iptaline karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
17 şubat 2000 tarihinde kabul edilen 4533 sayılı Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Kanununun 1.maddesinde bu kanunun amacının, 1915 Çanakkale deniz ve kara muharebelerinin cereyan ettiği Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkının tarihi, kültürel değerleri ile orman ve bitki örtüsünün korunması, geliştirilmesi ve yönetimine ilişkin esas ve usullerin düzenlenmesi ile Türk vatan savunmasının ve doğanın güzel bir örneği olarak uluslararası barışa hizmet etmesi için dünya uluslarına tanıtılması olduğu ve bu kanunun belirtilen amaç doğrultusunda yapılacak çalışmalarda uyulacak esasları, alınacak önlemleri, yapılacak denetimleri, sağlanacak eşgüdümü ve tabi olunacak hukuki ve cezai hükümleri kapsayacağı belirtilmiş; tanımlar başlıklı 2.maddesinde de, Bakanlık; Orman Bakanlığı, Milli Park Müdürlüğü; Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Müdürlüğü şeklinde tanımlanmıştır.
Milli Park alanındaki Yapıların denetimini, yıkılmasını, izin ve irtifak haklarını düzenleyen 4533 sayılı Kanunun 4.maddesinde; “Milli Park alanındaki Eceabat ve köyler dışında her türlü yapılaşmanın ve yapıların kullanımının denetimi Milli Park Müdürlüğünce yapılır.Denetimle ilgili esas ve usuller, Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikle belirlenir.
Milli Park alanında aşağıda sayılan yapı ve tesisler Milli Park Müdürlüğünce yıkılır veya yıktırılır:
a) Bu Kanun hükümlerine aykırı olarak yapılmış her türlü yapı ve tesisler.
b) Köy yerleşim alanları dışındaki inşaat ruhsatı olmayan yapı ve tesisler.
c) Yapı ve tesisin, inşaat yapım ruhsatı ve eklerine ve yapı esaslarına aykırı yapılmış bölümleri.
d) Yapı ve tesislerde, kullanma izni verildikten sonra,. yapı ve tesis esaslarına aykırı olarak yapılan değişiklikler ve ilave kısımlar.
e) 21.7.1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu hükümlerine aykırı olarak yapılmış her türlü yapı ve tesisler.
Yıkım esas ve usulleri Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikle belirlenir.
Milli Parkta, bu Kanunun hükümlerine uygun olarak yapılacak planlarda belirtilen yapı ve tesislerin dışında kalan alt yapı ve üst yapı tesislerine izin ve irtifak hakkı verilmez.Milli Park alanı içinde ferdi veya kooperatifleşme yolu ile hiç bir yapı ve gecekondu yapılamaz.” hükmüne yer verilmiştir.
Aynı Kanunun 12.maddesinde de bu kanunun uygulanmasına dair yönetmeliklerin ilgili bakanlıkların görüşleri alınarak en geç altı ay için Bakanlıkça çıkarılacağı kural altına alınmıştır.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 124. maddesinde Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabilecekleri hüküm altına alınmıştır.
Bu kapsamda, 4533 sayılı kanunun 4 üncü ve 12 nci maddelerine dayanılarak Orman Bakanlığı tarafından 21 kasım 2002/tarihli, 24943 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkındaki Yapıların Denetimi ve Yıkılması ile İzin ve İrtifak Hakkı Uygulamaları Yönetmeliği” çıkarılmıştır.
Söz konusu Yönetmeliğin iptali istenen “kapsam” başlıklı 2 nci maddesinde; bu yönetmeliğin, Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkında yer alan, Eceabat İlçe Merkezi ve köyleri dışında kalan alanlarda her türlü yapılaşma ve yapıların kullanımının denetimi, yıkılması, izin ve irtifaka ilişkin usul ve esasları kapsayacağı belirtilmiştir.
4533 sayılı Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Kanunu’nun 4.maddesinde “Milli Park alanındaki Eceabat ve köyler dışında her türlü yapılaşmanın ve yapıların kullanımının denetimi Milli Park Müdürlüğünce yapılır” hükmü yer almaktadır. Gelibolu Yarımadası ile ilgili özel bir düzenleme olan 4533 sayılı kanunun 4. maddesinde, Milli Park Müdürlüğünün yetkisinin Eceabat belediyesi mücavir alanını da kapsayıp kapsamadığı açıkça belirtilmemiş, bu hususun düzenlenmesi yönetmeliğe bırakılmıştır. Bölgeye ilişkin olarak uzun devreli gelişme planı hazırlanırken yapılan çalışmalar sonucunda ilgili kurumlarca, Eceabat yerleşme alanının beldenin gelişimi için yeterli olduğu, bu nedenle Eceabat Belediyesine ait 6000 hektarlık mücavir alandaki imar uygulamalarının durdurulması ve bu alanda uzun devreli gelişme planı hükümlerinin uygulanması gerektiği yönünde görüşler bildirilmiştir. Davalı idarece de ilgili kurumların görüşleri dikkate alınarak, Eceabat İlçe Merkezi ve köyleri dışında kalan alanlarda her türlü yapılaşma ve yapıların kullanımının denetimi, yıkılması, izin ve irtifaka ilişkin usul ve esasları belirlemek üzere uyuşmazlığa konu Yönetmelik çıkarılmıştır.
Bu durumda, bölgenin özel statüsü ve bu doğrultuda çıkarılan ve dava konusu yönetmeliğin de dayanağı olan 4533 sayılı Kanunun amacı ve 4.maddesi hükmü dikkate alındığında, Eceabat ilçe merkezinde, bir başka anlatımla planlı alanda, davalı belediyeye ait olan imar yetkilerine müdahale edilmeyerek Yönetmeliğin kapsamının Eceabat İlçe Merkezi ve köyleri dışında kalan alanlar olarak belirlenmesinde Kanuna aykırılık bulunmamaktadır.
4533 sayılı kanunun “Genel esaslar” başlıklı 3. maddesinde, milli park alanının korunması, iyileştirilmesi, geliştirilmesi ve uzun devreli gelişme planına göre yapılaşmasında uyulacak esaslar belirlenmiş; 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 4. maddesinde de, bu kanun hükümlerine göre milli park olarak belirlenen yerlerin, koruma ve kullanma amaçlarını gerçekleştirmek üzere hazırlanacak olan gelişme planının, ilgili bakanlıkların olumlu görüşleri ve gerektiğinde fiili katkılarıyla Orman Bakanlığınca hazırlanıp yürürlüğe konulacağı kuralına yer verilmiştir.
Yönetmeliğin 7.maddesinde “Eceabat yerleşme alanının imar planının hazırlanması ve revizyonu, 4533 sayılı Kanuna ve Milli Park UDGP karar ve hükümlerine aykırı olmamak üzere yürürlükteki 3194 sayılı İmar Kanunu ile 2873 sayılı Milli Parklar Kanununa uygun olarak, Milli Park Müdürlüğünün uygun görüşü alınarak Belediyesince yapılır ve yaptırılır” kuralına yer verilmiştir.
4533 sayılı Kanunun “tanımlar” başlıklı 2.maddesinde Uzun Devreli Gelişme Planı; “bu Kanun hükümlerine göre hazırlanan ve Milli Parkın korunması, geliştirilmesi, yönetimi, tanıtılması ile ilgili planlama esaslarını, bu planla öngörülen koruma ve gelişim bölgeleri için hazırlanacak uygulama planlarının yapım esaslarını belirleyen ve Bakanlıkça onanan plan” Uygulama Planları; Milli Park Koruma ve gelişme bölgeleri için tasdikli halihazır harita üzerine uzun devreli gelişme planı esaslarına göre ……onanan planlar” şeklinde tanımlanmış,.yönetmeliğin 4. maddesinde UDGP’ nın her ölçekteki uygulama imar planlarına esas oluşturacağı belirtilmiştir
Belediyesince imar planı yapılır veya yaptırılırken 4533 sayılı kanun gereği Orman Bakanlığınca onanan Uzun Devreli Gelişme Planı hükümlerinin esas alınması gerektiğinden, planlar arasındaki uyumun sağlanması ve kamu yararının korunması amacıyla, dava konusu Yönetmeliğin 7. maddesiyle Orman Bakanlığı’nın bir birimi olan Milli Park Müdürlüğü’ nün uygun görüşünün alınması şartının getirilmesinde 2873 ve 4533 sayılı kanunlara aykırılık bulunmamaktadır.
Yönetmeliğin 2. maddesine ilişkin olarak yapılan açıklamalar dikkate alınarak Yönetmeliğin 10. ve 11. maddelerinin iptali isteminin değerlendirilip sonuçlandırılması gerekmektedir.
Yönetmeliğin 10.maddesinde “Milli Park sınırları içerisinde yer alan Eceabat yerleşme alanı ve köy yerleşik alanları dışında kalan alanlarda, 4533 sayılı Kanun ve Milli Parkın UDGP’ na uygun olarak yapılacak olan bütün yapılar için Milli Park Müdürlüğünden uygun görüş alınarak 3194 sayılı İmar Kanununun 22 inci maddesi gereğince valilik tarafından yapı ruhsatiyesi verilir.Valilikçe verilen yapı ruhsatiyesi ve eklerinden birer sureti Milli Park Müdürlüğüne gönderilir” hükmü yer almaktadır.
Yönetmeliğin 11.maddesinde de “Milli Park alanındaki Eceabat yerleşme alanı ve köy yerleşik alanları dışında kalan alanlarda ve köy yerleşik alanı civarında her türlü alan düzenlemesi ve müdahale ile alt yapı tesisleri, yapılaşma ve yapıların ve açık alan kullanımlarının denetimi Milli Park Müdürlüğünce yapılır. İdare gerek duyduğunda, mülki idari amirlerinden denetim elemanı talebinde bulunarak, müştereken denetim sağlar.
Yapıların ve açık alan kullanımlarının denetimi; Kanun hükümleri, Milli Parklar Kanunu, UDGP ve Uygulama İmar Planı hükümleri, yapı ruhsatiyesi ve ekleri ile imar mevzuatı hükümlerine göre yapılır.
Milli Parkın Eceabat yerleşme alanı ve köy yerleşik alanları dışında kalan kesimlerinde UDGP’ na uygun olarak Milli Park Müdürlüğü tarafından yazılı izne bağlanmaksızın, sabit veya seyyar yapılaşma ile seyyar motorlu veya motorsuz araçlarla ticari veya gayri ticari faaliyette bulunulamaz” hükmüne yer verilmiştir.
Yönetmelik, Eceabat İlçe Merkezi sınırları ve köyleri dışındaki alanda uygulanacağından, belediyenin yetkisi dışında kalan alanlarda yasal bir boşluğun doğmaması için yapı ruhsatlarının valilikçe verilmesine, yapıların ve açık alan kullanımının denetiminin Milli Park Müdürlüğünce yapılmasına ilişkin düzenlemelerde 3194 sayılı kanunun 22. maddesine ve 4533 sayılı kanun hükümlerine aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddine, yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına 14.5.2004 gününde oybirliğiyle karar verildi.