Gelibolu yarımadasında bulunan ve yıkım işlemi kesinleşmiş olan davacıya ait yapının bulunduğu yerden kaldırılması yolundaki valilik işleminde ve bu işlemin dayanağını oluşturan Gelibolu yarımadası tarihi milli parkındaki yapıların denetimi ve yıkılması ile izin ve irtifak hakkı uygulamaları yönetmeliğinin geçici 1.maddesinde, 1915 Çanakkale deniz ve kara muharebelerinin cereyan ettiği Gelibolu yarımadasının tarihi, kültürel değerleri ile orman ve bitki örtüsünün korunması, geliştirilmesi amacına, 4533 sayılı yasaya ve imar mevzuatına aykırılık bulunmadığı
Davanın Özeti: Dava, Çanakkale İli, Eceabat İlçesi, Büyük Anafarta Köyü, Kemikli Burnu Mevkiinde bulunan ve yıkım işlemi kesinleşmiş olan davacıya ait yapının belirlenen güne kadar yapı sahibi tarafından yıkılması, aksi takdirde yıkımın valilikçe yapılacağı ve yıkım nedeniyle doğan masrafların yapı sahiplerinden tahsil edileceğine ilişkin 27.1.2003 günlü , 370 sayılı Çanakkale Valiliği işlemi ile bu işlemin dayanağı Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkındaki Yapıların Denetimi ve Yıkılması ile İzin ve İrtifak Hakkı Uygulamaları Yönetmeliğinin Geçici 1.maddesinin, uyuşmazlık konusu yapı için imar affı başvurusunda bulunulduğu, 1988/gününden bu güne kadar yapı hakkında işlem tesis edilmediği ve yıkımın uygulanmadığı, idarenin bu yapıyı yıkmayacağına dair güven duydukları, bu aşamada valiliğin yıkımın gerçekleştirilmesi yolunda uygulamaya geçmesinin hatalı olduğu, bu bölgede Milli Park Müdürlüğü’nün yetkili olduğu, Yönetmelik kuralı ile valiliğin yetkili kılınmasının hukuka aykırı olduğu iddiaları ile iptaline karar verilmesi istenilmektedir.
Çevre ve Orman Bakanlığı’nın Savunmasının Özeti: Tarihi Gelibolu Yarımadası’nın korunması ve bu tarihi mirasın gelecek nesillere aktarılmasının sağlanması amacıyla 4533 sayılı Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Kanununa dayanılarak çıkarılan Yönetmeliğin dava konusu maddesinde mevzuata aykırılık bulunmadığı, bu nedenle davanın reddine karar verilmesi gerektiği savunulmaktadır.
Çanakkale Valiliği’nin Savunmasının Özeti: Dava konusu işlemlerde mevzuata aykırılık bulunmadığı ve davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi Leyla Kodakoğlu’nun Düşüncesi: Dava, Çanakkale İli, Eceabat İlçesi, Büyük Anafarta Köyü, Kemikli Burnu Mevkiinde bulunan ve yıkım işlemi kesinleşmiş olan davacıya ait yapının belirlenen güne kadar yapı sahibi tarafından yıkılması, aksi takdirde yıkımın valilikçe yapılacağı ve yıkım nedeniyle doğan masrafların yapı sahiplerinden tahsil edileceğine ilişkin 27.1.2003 günlü , 370 sayılı Çanakkale Valiliği işlemi ile bu işlemin dayanağı Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkındaki Yapıların Denetimi ve Yıkılması ile İzin ve İrtifak Hakkı Uygulamaları Yönetmeliğinin Geçici 1.maddesinin iptaline karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
Yıkım işleminin dayanağını oluşturan ve bu davada iptali istenilen yönetmelik kuralında, uyuşmazlık konusu bölgenin özel statüsü ve bu doğrultuda çıkarılan ve dava konusu yönetmeliğin de dayanağı olan 4533 sayılı Kanunun amacı ve 4.maddesi hükmü dikkate alındığında 1915 Çanakkale deniz ve kara muharebelerinin cereyan ettiği Gelibolu Yarımadasının tarihi, kültürel değerleri ile orman ve bitki örtüsünün korunması, geliştirilmesi amacına ve imar mevzuatına aykırılık bulunmadığı gibi, bu hükmün Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten önce inşa edilmiş mevzuata aykırı yapılarla ilgili düzenlemeler içermesi nedeniyle anılan kanuna aykırı bir niteliği de bulunmamaktadır.
Diğer taraftan, uyuşmazlık konusu yapının da içinde bulunduğu bölgenin Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulunun 14.11.1980 günlü, 12331 sayılı kararı ile sit alanı olarak belerlendiği ve yapının ilk maliki tarafından 1986/yılında imar affı başvurusunda bulunulmuş ise de 2981 sayılı Yasanın 3. maddesi uyarınca imar affı yasaları kapsamında değerlendirilmesi mümkün olmayan yapının 4.6.1985 günlü tutanakla tesbit edilerek mühürlendiği ve 4.1.1988 günlü 7 sayılı Çanakkale İl İdare Kurulu kararı ile yıktırılmasına karar verildiği ve yıkım kararının kesinleştiği, dava konusu valilik işleminin yıkım kararı kesinleşen bu yapı hakkında tesis edildiği anlaşıldığından bu işlemde de mevzuata aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı Sedat Larlar’ın Düşüncesi: Dava, Çanakkale, Eceabat, Büyükanafarta Köyü,Kemikliburnu Mevkiinde bulunan, davacıya ait yapının yıktırılmasına ilişkin 27.1.2003 günlü ve 370 sayılı işlemle bu işlemin dayanağı “Gelibolu yarımadası Tarihi Milli Parkındaki Yapıların Denetimi ve Yıkılması ile İzin ve İrtifak Hakkı Uygulamaları Yönetmeliği”nin geçici 1.maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
4533 sayılı, Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Kanunu’nun amaç ve kapsam başlıklı 1.maddesinde, kanunun amacının; 1915 Çanakkale deniz ve kara muharebelerinin cereyan ettiği Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkının, tarihi, kültürel değerleri ile orman ve bitki örtüsünün korunması ve geliştirilmesi olduğu açıklanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, İmar Kanununa aykırı olarak inşaa edilmiş olan dava konusu yapının yıktırılması yolundaki işlemde hukuka aykırılık yoktur.
Diğer taraftan, 4533 sayılı Kanunun 4.maddesinde, bu Kanun hükümlerine aykırı olarak yapılmış her türlü yapı ve tesisin, milli park müdürlüğünce yıkılacağı veya yıktırılacağı açıklanmış, yönetmeliğin 12.maddesinde de milli park müdürlüğünün yıkıma ilişkin olarak uyacağı esaslar belirlenmiştir.
İptali istenen geçici 1.madde de ise, kanunun yürürlüğe girmesinden önce imar planına aykırı olarak yapılmış yapı ve tesisler için valilikçe uygulanacak işlemler belirlenmiş olup, iptali istenen geçici 1.madde de dayanağı bulunan 4533 sayılı Kanun hükümlerine aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle davanın reddi gerektiği düşünülmüştür.
TÜRK MİLLETİ ADINA Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, duruşma için önceden belirlenen 23.11.2004 gününde yapılan tebligata rağmen davacının gelmediği, davalı Çevre ve Orman Bakanlığı’nı temsilen Hukuk Müşaviri ?’ın, Çanakkkale Valiliği’ni temsilen ?’nun geldiği görülerek, Danıştay Savcısı ?’ın katılmasıyla duruşma yapıldı. Aynı gün Danıştay Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü.
Dava, Çanakkale İli, Eceabat İlçesi, Büyük Anafarta Köyü, Kemikli Burnu Mevkiinde bulunan ve yıkım işlemi kesinleşmiş olan davacıya ait yapının belirlenen güne kadar yapı sahibi tarafından yıkılması, aksi takdirde yıkımın valilikçe yapılacağı ve yıkım nedeniyle doğan masrafların yapı sahiplerinden tahsil edileceğine ilişkin 27.1.2003 günlü , 370 sayılı Çanakkale Valiliği işlemi ile bu işlemin dayanağı Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkındaki Yapıların Denetimi ve Yıkılması ile İzin ve İrtifak Hakkı Uygulamaları Yönetmeliğinin Geçici 1.maddesinin davanın özeti bölümünde belirtilen nedenlerle iptaline karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, uyuşmazlık konusu yapının da içinde bulunduğu bölgenin Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulunun 14.11.1980 günlü, 12331 sayılı kararı ile sit alanı olarak belerlendiği ve yapının ilk maliki tarafından 1986/yılında imar affı başvurusunda bulunulmuş ise de 2981 sayılı Yasanın 3. maddesi uyarınca imar affı yasaları kapsamında değerlendirilmesi mümkün olmayan yapının 4.6.1985 günlü tutanakla tesbit edilerek mühürlendiği ve 4.1.1988 günlü 7 sayılı Çanakkale İl İdare Kurulu kararı ile yıktırılmasına karar verildiği ve yıkım kararının kesinleştiği, dava konusu valilik işleminin de yıkım kararı kesinleşen bu yapı hakkında tesis edildiği anlaşılmaktadır.
17 şubat 2000 tarihinde kabul edilen 4533 sayılı Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Kanununun 1.maddesinde bu kanunun amacının, 1915 Çanakkale deniz ve kara muharebelerinin cereyan ettiği Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkının tarihi, kültürel değerleri ile orman ve bitki örtüsünün korunması, geliştirilmesi ve yönetimine ilişkin esas ve usullerin düzenlenmesi ile Türk vatan savunmasının ve doğanın güzel bir örneği olarak uluslararası barışa hizmet etmesi için dünya uluslarına tanıtılması olduğu ve bu kanunun belirtilen amaç doğrultusunda yapılacak çalışmalarda uyulacak esasları, alınacak önlemleri, yapılacak denetimleri, sağlanacak eşgüdümü ve tabi olunacak hukuki ve cezai hükümleri kapsayacağı belirtilmiş; tanımlar başlıklı 2.maddesinde de, Bakanlık; Orman Bakanlığı, Milli Park Müdürlüğü; Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Müdürlüğü şeklinde tanımlanmıştır.
Milli Park alanındaki Yapıların denetimini, yıkılmasını, izin ve irtifak haklarını düzenleyen 4533 sayılı Kanunun 4.maddesinde; “Milli Park alanındaki Eceabat ve köyler dışında her türlü yapılaşmanın ve yapıların kullanımının denetimi Milli Park Müdürlüğünce yapılır.Denetimle ilgili esas ve usuller, Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikle belirlenir.
Milli Park alanında aşağıda sayılan yapı ve tesisler Milli Park Müdürlüğünce yıkılır veya yıktırılır:
a) Bu Kanun hükümlerine aykırı olarak yapılmış her türlü yapı ve tesisler.
b) Köy yerleşim alanları dışındaki inşaat ruhsatı olmayan yapı ve tesisler.
c) Yapı ve tesisin, inşaat yapım ruhsatı ve eklerine ve yapı esaslarına aykırı yapılmış bölümleri.
d) Yapı ve tesislerde, kullanma izni verildikten sonra,. yapı ve tesis esaslarına aykırı olarak yapılan değişiklikler ve ilave kısımlar.
e) 21.7.1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu hükümlerine aykırı olarak yapılmış her türlü yapı ve tesisler.
Yıkım esas ve usulleri Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikle belirlenir.
Milli Parkta, bu Kanunun hükümlerine uygun olarak yapılacak planlarda belirtilen yapı ve tesislerin dışında kalan alt yapı ve üst yapı tesislerine izin ve irtifak hakkı verilmez.Milli Park alanı içinde ferdi veya kooperatifleşme yolu ile hiç bir yapı ve gecekondu yapılamaz.” hükmüne yer verilmiştir.
Aynı Kanunun 12.maddesinde de bu kanunun uygulanmasına dair yönetmeliklerin ilgili bakanlıkların görüşleri alınarak en geç altı ay için Bakanlıkça çıkarılacağı kural altına alınmıştır.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 124. maddesinde Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabilecekleri hüküm altına alınmıştır.
Bu kapsamda, 4533 sayılı kanunun 4 üncü ve 12 nci maddelerine dayanılarak Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından, 21 kasım 2002/tarihli, 24943 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkındaki Yapıların Denetimi ve Yıkılması ile İzin ve İrtifak Hakkı Uygulamaları Yönetmeliği” çıkarılmıştır.
Söz konusu Yönetmeliğin iptali istenilen geçici 1. maddesinde, Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten önce yürürlükteki Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planına, ilgili mevzuata ve 28.7.1981 tarihli Eceabat (Gelibolu Yarımadası) 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni Nazım İmar Planına aykırı olarak yapılmış yapı ve tesislerle ilgili olarak 3194 sayılı İmar Kanunu hükümlerine göre Valilikçe işlem başlatılacağı, yıkım kararı alınanlar ve yıkım kararı alınacak olanlar dahil yine Valilikçe sonuçlundırılacağı, yıkımı kesinleşmiş yapıların 3 (üç) ay içinde, mahkemesi devam edenlerin ise hukuki neticesinin alınmasından sonra 3 (üç) ay içinde Valilikçe yıktırılacağı, sonuçlanan işlemlerden Milli Park Müdürlüğü’nün bilgilendirileceği kurala bağlanmıştır.
İptali istenilen bu yönetmelik kuralında, uyuşmazlık konusu bölgenin özel statüsü ve bu doğrultuda çıkarılan ve dava konusu yönetmeliğin de dayanağı olan 4533 sayılı Kanunun amacı ve 4.maddesi hükmü dikkate alındığında 1915 Çanakkale deniz ve kara muharebelerinin cereyan ettiği Gelibolu Yarımadasının tarihi, kültürel değerleri ile orman ve bitki örtüsünün korunması, geliştirilmesi amacına ve imar mevzuatına aykırılık bulunmadığı gibi, bu hükmün Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten önce inşa edilmiş mevzuata aykırı yapılarla ilgili düzenlemeler içermesi nedeniyle anılan kanuna aykırı bir niteliği de bulunmamaktadır.
Anılan kurallar uyarınca, uyuşmazlık konusu bölgede Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Kanununun yürürlüğe girdiği tarih olan 20.2.2000 gününden önce mevzuata aykırı olarak inşa edilmiş ve yıkım kararı kesinleşmiş olan davacıya ait yapı hakkında Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkındaki Yapıların Denetimi ve Yıkılması ile İzin ve İrtifak Hakkı Uygulamaları Yönetmeliğinin geçici 1. maddesi uyarınca yıkımın gerçekleştirilmesi yolunda valilikçe işlem tesis edilmesinde mevzuata aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, davanın REDDİNE, yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına 23.11.2004 gününde oybirliğiyle karar verildi.