3194 sayılı Yasanın 32.maddesi uyarınca tesis edilen yıkım işlemin belediye tarafından gerçekleştirildiği takdirde sadece yapılan masrafın yapı sahibinden istenmesi gerekirken, yapılan masrafın %20 fazlası ile davacıdan tahsil edilmesine ilişkin işlemde mevzuata uyarlık bulunmadığı.
TÜRK MİLLETİ ADINA, Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince gereği görüşüldü: Dava, Konya İli, Selçuklu İlçesi, Sille Mahallesi, Ulucami Sokak, M28b23a pafta, 1978 parsel sayılı davacının hissedarı olduğu taşınmaz üzerinde ruhsatsız olarak yapılan inşaatın 3194 sayılı imar Kanununun 32.maddesi uyarınca yıkımına, yapının davacı tarafından yıktırılmadığı takdirde davalı belediye tarafından yıktırılarak yıkım masrafının %20 fazlayla davacıdan tahsiline, aynı Kanunun 42.maddesi uyarınca davacıya 5.000.000.000-lira para cezası verilmesine ilişkin 31.5.2001 günlü, 0214 saylı belediye encümeni kararının iptali istemiyle açılmış; İdare Mahkemesince, dosyanın incelenmesinden, davacı tarafından ruhsatsız olarak 7.00 x 8.50 metre ebadında inşaat yaptırıldığının tespit edilmesine ilişkin 10.5.2001 günlü, 877 sayılı yapı tatil zaptının düzenlenerek inşaatın durdurulduğu, söz konusu tek katlı inşaatın duvarlarının örüldüğü, tavanının kısmen ahşapla, kısmen de beton tabliye ile kapatıldığının anlaşıldığı, inşaatın yapıldığı parselin kadastral parsel olması, nedeniyle yapının ruhsata bağlanmasının da mümkün olmadı, davacının kendisine verilen para cezasının fahiş olduğu iddiasına gelince, Yasada ceza miktarı tayin edilirken alt ve üst sınır uygulaması açısından idarelere tanınan takdir hakkının kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırı olarak kullanıldığı yönünde bir kanaate de ulaşılmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, bu karar davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Temyize konu mahkeme kararının yıkım işlemine yönelik olarak davanın reddine ilişkin kısmında 2577 sayılı Yasanın 49.maddesinin 1.fıkrasında sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmamaktadır.
Dava konusu işlemin ruhsatsız yapının belediye tarafından yıkılması halinde yapılacak masrafın % 20 fazlasıyla davacıdan tahsil edilmesine ilişkin kısmına gelince;
3194 sayılı İmar Kanununun 32.maddesinde, ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak başlanan yapılar hakkında uygulanacak işlemler sayılmış aynı Kanunun 42.maddesinde de ceza hükümleri düzenlenmiştir. Ancak bu maddede ruhsatsız yapıların idare tarafından yıkılması durumunda yapılan masrafın %20 fazlasıyla ilgilisinden isteneceğine ilişkin bir hükme yer verilmediği gibi bu kanunun 32.maddesinin son fıkrasında da ruhsatsız yapının belediyece yıkılması durumunda sadece belediyece yapılan masrafın yapı sahibinden tahsil edileceği belirtilmiştir.
Bu nedenle, 3194 sayılı Yasanın 32.maddesi uyarınca tesis edilen yıkım işlemin belediye tarafından gerçekleştirildiği takdirde sadece yapılan masrafın yapı sahibinden istenmesi gerekirken, yapılan masrafın % 20 fazlası ile davacıdan tahsil edilmesine ilişkin işlemde mevzuata uyarlık bulunmadığından Mahkeme kararının dava konusu işlemin , yapılan masrafın % 20 fazlasıyla davacıdan tahsiline yönelik kısmının reddine ilişkin bölümünde isabet görülmemiştir.
Dava konusu işlemin 3194 sayılı İmar Kanununun 42.maddesi uyarınca 5.000.000.000-lira para cezası verilmesine ilişkin kısmına gelince,
3194 sayılı Yasanın 42.maddesinde ruhsat almadan veya ruhsat ve eklerine veya imar mevzuatına aykırı yapılan yapılar nedeniyle yasada belirlenen alt ve üst sınır arasında para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, ruhsatsız olarak yapılan inşaat nedeniyle dava konusu belediye encümeni kararıyla 2001 yılı için belirlenen alt sınırın üzerinde 5.000.000.000.lira para cezası verildiği, davacı tarafından dava dilekçesinde fahişlik iddiasında bulunulduğu halde idare mahkemesince bu hususun değerlendirilmediği anlaşılmaktadır.
İdarelerin, yasanın alt ve üst sınırlarını belirlediği bir alanda takdir yetkilerini kullanırken asgari haddin üzerinde bir karar vermeleri durumunda bu kararın nedenlerini de belirtmeleri gerekir. İdare kararında nedeni göstermesi dahi, dava açılması durumunda 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 20. maddesi uyarınca gerekçesini ve delillerini yargıya sunmak zorundadır.
3194 sayılı Yasanın 42.maddesi uyarınca verilecek para cezalarında da idareye Yasanın belirlediği alt ve üst sınırlar içerisinde ceza tayini olanağı tanınmıştır.
3194 sayılı Yasanın 42. maddesinde belirtilen para cezasının miktarının alt sınırın üzerinde takdir edilebilmesi için, idarenin mahallinde yapılacak tespitle, ruhsatsız ya da ruhsata aykırı hususların nelerden oluştuğunu ve niteliğini saptaması önemlidir. Alt sınırın üzerinde para cezası belirlenmesi durumunda, takdir yetkisinin hangi ölçütler çerçevesinde kullanıldığının, ruhsatsız ya da ruhsata aykırı hususların nelerden oluştuğunun ve niteliğinin de belirtilmesi suretiyle idarece açıklanması ve yasada yazılı alt sınırın üzerindeki miktarda para cezası verilmesinin gerekçelerinin objektif ölçütlere uygun biçimde ortaya konulması zorunludur. Belediye encümeni kararında ya da davalı idarenin savunma dilekçesinde gerekçenin gösterilmemesi durumunda ise, mahkemece kanunda yazılı alt sınırın üzerinde para cezası miktarının belirlenmesinin nedenlerinin araştırılması ve alt sınırın üzerinde para cezası miktarının belirlenmesine yönelik olarak idarece gösterilecek gerekçelerin incelenmesi suretiyle karar verilmesi gerekmektedir.
Bu durumda, dava konusu işlemin para cezasına ilişkin kısmında ceza miktarı belirlenmesine yönelik olarak bir gerekçe gösterilmemiş olmasına rağmen İdare Mahkemesince bu hususta bir araştırma ve inceleme yapılmaksızın davanın reddine karar verilmesinde isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, Konya İdare Mahkemesinin 20.11.2002 günlü, E: 2001/1294, K:2002/1501 sayılı kararının yıkım işlemine yönelik olarak davanın reddine ilişkin kısmının ONANMASINA, para cezasına ve yıkım işleminin belediye tarafından gerçekleştirilmesi halinde yapılacak masrafın %20 fazlasıyla davacıdan tahsil edilmesine yönelik olarak davanın reddine ilişkin kısmının ise BOZULMASINA, karar harcının yarısı olan 8.045.000 lira ile fazladan yatırılan 12.010.000 lira harcın temyiz isteminde bulunana iadesine, dosyanın adı geçen mahkemeye gönderilmesine 18.2.2005 gününde oybirliğiyle karar verildi.