3194 sayılı yasanın 42.maddesi uyarınca verilecek para cezalarında, idareye yasanın belirlediği alt ve üst sınırlar içerisinde ceza tayini olanağı tanındığı ve bu sınırlar içinde takdir yetkisinin objektif ölçütler çerçevesinde, hak ve nesafet kurallarına uygun olarak kullanılması gerektiği
İstemin Özeti: Ankara 7.İdare Mahkemesinin 14.11.2002 günlü, E:2002/659, K:2002/1355 sayılı kararının iptale ilişkin bölümünün usul ve yasaya aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir
Danıştay Savcısı Düşüncesi: Ankara, Sincan, Yenikapı köyünde bulunan … parsel sayılı taşınmaz üzerine 2365,9 m2 lik alana ruhsat alınmaksızın fabrika ve idare binası yapıldığından dolayı 3194 sayılı Yasanın 42.maddesine göre 32.000.000.000 lira para cezası verilmesine ve aynı Yasanın 32.maddesine göre yıktırılmasına ilişkin 26.3.2002 günlü ve … sayılı Belediye Encümeni kararının iptali istemiyle açılan davada, işlemin yıkıma ilişkin kısmında hukuka aykırılık bulunmadığından bu konuya ilişkin davanın reddine, imar para cezası verilmesine ilişkin kısmının iptaline karar veren mahkeme kararının iptale ilişkin kısmının bozulması davalı idare tarafından istenilmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, 25.1.2002 günlü ve 1/1 sayılı zabıtname ile ihtilaflı yapının 2365.9 m2 alanında, ruhsatsız, fabrika ve idare binası olarak yapıldığı tespit edilmiş, davalı idarenin savunma ve temyiz dilekçelerinde, yapının çeşitliliği, büyüklüğü, aykırılık derecesi, çevreye verdiği zarar mesken ve ticaret alanı olarak kullanılması ve cezanın caydırıcılığı hususları göz önünde bulundurularak ceza tutarının alt sınırının üzerinde takdir edildiği belirtilmiştir.
Bu durumda, tutarı objektif ölçülere dayanılarak tayin edildiği anlaşılan para cezasının iptaline ilişkin mahkeme kararında isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle temyiz konusu mahkeme kararının dava konusu işlemin para cezası verilmesine ilişkin bölümünü iptal eden kısmının bozulmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, Ankara, Sincan, Yenikapı Köyünde bulunan … parsel sayılı taşınmazın üzerine 2365.9 m2 lik alana ruhsatsız olarak fabrika ve idare binası yapılması nedeniyle 3194 sayılı Yasanın 42.maddesi uyarınca 32.000.000.000 lira para cezası verilmesine ve aynı Yasanın 32.maddesi uyarınca yapıların yıktırılmasına ilişkin 26.3.2002 günlü, 393 sayılı belediye encümeni kararının iptali istemiyle açılmış; İdare Mahkemesince, 25.1.2002 günlü yapı tatil tutanağı ile mühürlenen ruhsatsız yapı için süresi içinde ruhsat başvurusunda bulunulmadığı anlaşıldığından, dava konusu işlemin yıkıma ilişkin kısmında mevzuata aykırılık görülmediği; işlemin imar para cezası verilmesine ilişkin bölümünde ise, idarenin alt sınırı aşan miktarda ceza verilmesinin nedenlerini objektif ölçütlere dayandırmadığı anlaşıldığından mevzuata uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle, davanın yıkıma ilişkin kısmının reddine, işlemin para cezası verilmesine ilişkin bölümünün ise iptaline karar verilmiş, bu kararın iptale ilişkin bölümü davalı idare tarafından temyiz edilmiştir.
3194 sayılı Yasanın 42.maddesi uyarınca verilecek para cezalarında idareye Yasanın belirlediği alt ve üst sınırlar içerisinde ceza tayini olanağı tanınmıştır. Ancak bu takdir yetkisi objektif ölçütler çerçevesinde, hak ve nesafet kurallarına uygun olarak kullanılmalıdır.
3194 sayılı Yasanın 42.maddesinde belirtilen para cezasının miktarının alt sınırının üzerinde takdir edilebilmesi için, idarenin mahallinde yapılacak tespitle, ruhsatsız ya da ruhsata aykırı hususların nelerden oluştuğunu ve niteliğini saptaması önemlidir. Alt sınırın üzerinde para cezası belirlenmesi durumunda, takdir yetkisinin hangi ölçütler çerçevesinde kullanıldığının, ruhsatsız ya da ruhsata aykırı hususların nelerden oluştuğunun ve niteliğinin de belirtilmesi suretiyle idarece açıklanması ve kanunda yazılı alt sınırın üzerindeki miktarda para cezası verilmesinin gerekçelerinin objektif ölçütlere uygun biçimde ortaya konulması zorunludur. Belediye encümeni kararında ya da davalı idarenin savunma dilekçesinde gerekçenin gösterilmemesi durumunda ise, mahkemece kanunda yazılı alt sınırın üzerinde para cezası miktarının belirlenmesinin nedenlerinin araştırılması ve alt sınırın üzerinde para cezası miktarının belirlenmesine yönelik olarak idarece gösterilecek gerekçelerin incelenmesi suretiyle karar verilmesi gerekmektedir. İdare Mahkemesince, işlemde gerekçenin bulunmaması durumunda hiç bir araştırma ve inceleme yapılmaksızın iptal kararı verilmesi doğru olmayacaktır.
Dava konusu olayda, yapı tatil tutanağında yapıların özellikleri açık olarak ortaya konulmuş ve davalı idarenin savunmasında da, uyuşmazlık konusu yapıların yüzölçümlerinin, kente ve çevreye etkisinin, şehircilik ilkelerini ve estetiğini ihlali ile inşaatın ulaştığı seviyenin dikkate alınması ve bu bağlamda cezanın caydırıcı özellik taşıması hususunun da göz önünde bulundurulması suretiyle para cezası miktarının tespit edildiği belirtilmiş ve böylece cezanın kanunda yazılı alt sınırın üzerinde takdir edilmesinin nedenleri açıklığa kavuşturulmuştur.
Bu durum karşısında, toplam 2365.9 m2 lik alana ruhsatsız olarak inşa edilmiş olan, uyuşmazlık konusu fabrika binası ve idare binası niteliğindeki yapıların büyüklüğü, önemi, kente ve çevreye etkisi, yapıların bitmiş ve kullanılır durumda olması gibi hususlar göz önünde bulunduğunda, para cezası miktarının objektif ölçütlere dayanılarak belirlendiği anlaşıldığından, idare mahkemesince dava konusu işlemin para cezası verilmesine ilişkin bölümünün iptaline karar verilmesinde isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, Ankara 7.İdare Mahkemesinin 14.11.2002 günlü, E:2002/659, K:2002/1355 sayılı kararının temyiz edilen bölümünün BOZULMASINA, dosyanın adı geçen mahkemeye gönderilmesine 9.7.2003 gününde oybirliğiyle karar verildi.