Gerek inşaata başlamadan önce gerek sonra inşaat nedeniyle alınması gereken bedeller mevzuat gereği harç olarak alındığından, belediyelerin ücret adı altında ayrıca bir bedel istemesi yasaya aykırı olduğu hakkında.
İstemin Özeti: Sosyal Sigortalar Kurumu`nun … 172 pafta, 620 ada, 255 parselde bulunan … inşaatı ile ilgili olarak tahsil edilen proje kontrol ve uygulama (fenni muayene) ücretinin iadesi istemiyle açılan davayı; dosyada mevcut belgelere göre davacı kuruma ait hastane binasının inşaatına ilişkin olarak belediyece yapılan proje kontrol uygulama işlemlerinin 2464 sayılı Kanunun 82. maddesi uyarınca muayene ruhsat ve rapor harcı kapsamında bulunduğu, harca tabi konularda anılan kanunun 97. maddesi uyarınca ücret alınamayacağından tahsil edilen ücrette hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle kabul eden İstanbul 3. Vergi Mahkemesi`nin 6.7.1994 gün ve 1994/1318 sayılı kararının; yükümlüden alınan ücretin elektrik, sıhhi tesisat, kalorifer, asansör, ısı yalıtım v.s tür kontrol ve uygulama ücreti olduğu, 2464 sayılı Kanunun 80, 81 ve 82. maddeleri kapsamına girmediği, tahsil edilen bu ücretin yasada harç ve katılma payı konusu yapılmayan, ücrete tabi işlerden olduğu ileri sürülerek bozulması isteminden ibarettir.
Savcı Düşüncesi: Uyuşmazlık, Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüğü proje kontrol ve uygulama ücretinin kaldırılması istemiyle açılan davayı kabul ederek tarhiyatı terkin eden vergi mahkemesi kararının bozulması isteminden doğmuştur.
Davalı idarece; davalıdan tahsil edilen ücretlerin 97. maddeye göre alındığı iddia edilmekte ise de 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu`nun 97. maddesine göre, belediyelerin bu kanunda harç ve katılma payı konusu yapılmayan konularda ücret talep edebilmesi için ilgililerin istemde bulunması ve belediyenin de hizmet ifa etmesi gerekmekte olup olayda S.S. Kurumu tarafından … Hastanesinin tevsi binasının nitelik belgesi ve iskan ruhsatı alınması için belediyeye başvurulması üzerine tahakkuk ettirilen proje kontrol ve uygulama ücreti yasada bulunan koşulları taşımadığından bu iddiada isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin reddine, tarhiyatın terkinine ilişkin vergi mahkemesi kararının onanmasına karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.
Tetkik Hakimi Düşüncesi: 2464 sayılı Kanunla eklenen ek 1/1. ek 5, ek 6 ve aynı kanunun 80. maddesi hükümlerine göre gerek inşaata başlamadan önce gerek sonra inşaat nedeniyle alınması gereken bedeller mevzuat gereği harç olarak alınacağından, yükümlü kurumdan, … tevsi binasının nitelik belgesi ve iskan ruhsatının alınmasını teminen yapılan başvuru üzerine alınan ücrette isabet bulunmamaktadır. Bu nedenle temyiz isteminin reddi gerekeceği düşünülmektedir.
Türk Milleti Adına hüküm veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince işin gereği görüşüldü: İstem, sosyal sigortalar kurumuna ait … inşaatı ile ilgili olarak tahsil edilen 44.348.000.-lira proje kontrol ve uygulama (fenni muayene) ücretinin iadesi talebiyle açılan davayı kabul eden vergi mahkemesi kararının bozulmasına ilişkin bulunmaktadır.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu`na 2589 sayılı Kanunla eklenen ek 1/1. maddesinde bina inşaat harcı, 8. bölümünde çeşitli harçlar yer almış, bu bölümde yer alan 80. maddede de imarla ilgili harçlar açıklanmış bulunmaktadır.
3194 sayılı İmar Kanunu`nun 22/1. maddesine göre yapı ruhsatiyesi alabilmek için maddede belirtilen belgelerle birlikte müracaat edilmesi öngörülmüştür.
Açıklanan yasa hükümlerinden, ruhsat alabilmek için ilgili yerlere İmar Kanunu`nun 22. maddesinde sayılan belgelerle birlikte müracaat edileceği, eklenmesi zorunlu olan bu belgelerin inceleneceği ve uygun görüldüğü takdirde 2464 sayılı Kanunun ek 5. maddesine göre harç yatırıldıktan sonra ruhsat verilebileceği anlaşılmaktadır.
Bu gibi olaylarda hemen ruhsat alınamamakta, ruhsat verilmeden önce belediye ve ilgili merciler tarafından bazı işlemler yapılmakta, bu işlemler tamamlandıktan sonra ruhsat alınması söz konusu olmaktadır.
2464 sayılı Kanunla eklenen ve mükerrer 7. bölümde yer alan bina inşaat harcı ile ruhsat alımından önce yapılacak işlemler nedeniyle verilen hizmetlerin karşılığı harca dönüştürülmüş, diğer bir deyişle kanun koyucu tarafından, bu gibi işlemlerin ücretle, vergiyle değil harçla karşılanması amacı güdülmüştür.
Anılan kanunda yer alan ve bina inşaat harcından önce yürürlüğe giren “imarla ilgili harçlar” başlıklı 80. maddenin görüşülmesi sırasında ücret adı altında alınan bedellerin en aza indirilmesi ve bunların harç adı altında toplanması önerilmiş, bu görüşler doğrultusunda da 2464 sayılı Kanunun 80. maddesi yasallaştırılarak yürürlüğe konulmuştur.
Bu hükümlere göre inşaata başlamadan önce imarla ilgili işlemlerden dolayı, sözü edilen kanunun 80. maddesinin (a) ila (b) bentlerinden sayılan işlemler için harç alınacak, inşaata başlamak için ruhsat alımı sırasında yapılan işlemlerden dolayı aynı kanunun ek 6. maddesinde açıkça ve ayrıca belirtilen bina inşaat harcı ödenecek, bina bitince de 80. maddenin f bendi uyarınca yapı kullanma izni harcı tahsil edilecektir.
Bu durumda gerek inşaata başlamadan önce gerek sonra inşaat nedeniyle alınması gereken bedeller mevzuat gereği harç olarak alınacağından inşaatla ilgili olarak 2464 sayılı Kanunun 97. maddesine göre belediyelerin ücret adı altında bir bedel istemesi mümkün olmayacaktır.
Olayda da yükümlü kurum tarafından dava dilekçesinde kuruma ait … tevsi binasının nitelik belgesi ve iskan ruhsatının alınmasını teminen yapılan başvuru üzerine bir bedel alındığı ileri sürüldüğünden ve idare tarafından alınan bu bedel yukarıda açıklandığı üzere kanun uyarınca zorunlu olarak yapılan hizmetler karşılığında alınan harç olduğundan bedelin ücret olarak nitelendirilmesi mümkün değildir.
Bu itibarla yükümlü kurumdan, harca tabi olan bir konuda, anılan kanunun 97. maddesine dayanılarak ücret alınmak istenilmesinde isabet bulunmamaktadır.
Kaldı ki, 2464 sayılı Kanunun 97. maddesine göre ücret alınabilmesi için bu konuda bir isteğin olması ve yapılacak hizmetin kanunda yer alan harç veya katılma payı konusu olmaması gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle yerinde olan İstanbul 3. Vergi Mahkemesinin 6.7.1994 gün ve 1994/1318 sayılı kararının bozulmasına ilişkin temyiz isteminin REDDİNE, 26.12.1995 gününde oybirliği ile karar verildi.