Karşılıklı edimleri içeren sözleşmenin taraflarından olan satıcının verilen ek süreye rağmen, edimini yerine getirmeyerek direnime [temerrüde] düşmesi halinde, alıcı taraf sözleşmeyi bozarak Uğradığı olumsuz (menfi) zararı satıcıdan isteyebilir.
Taraflar arasındaki alacak davasının yapılan yargılaması sonunda, ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün davacı avukatınca duruşmalı olarak temyiz edilmesi üzerine; dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Davacı, Kütahya Er Eğitim Tugayı’nın ihtiyacı için 30.000 kg. mercimek alımına ilişkin yapılan ihalenin 8.902.200 liraya davalı üzerinde kaldığını, davalıyla 5.9.1985 tarihli sözleşme yapıldığını ve ihtara rağmen davalının edimini yerine getirmemesi nedeniyle sözleşmenin 11.11.1985 tarihinde feshedildiğini, yeniden ihaleye çıkarılarak 14.190.000 lira bedelle dava dışı müteahhit (Ş.B.) ile 13.12.1985 tarihinde sözleşme düzenlendiğini, böylece davalının edimini yerine getirmemesi nedeniyle 21.755 lira ilan masrafı ile birlikte 5.309.595 lira Hazine zararının oluştuğunu ileri sürerek, bu zararın davalıdan alınmasını istemiştir.
Davalı sözleşmenin feshi halinde 2886 sayılı Devlet İhale Yasasının 62. maddesinin idareye verdiği iki olanağın davacı tarafından kullanılmış olduğunu, kesin teminatın irat kayıt edildiğini ve aynı Yasanın 84/3. maddesi gereğince hakkında geçici yasaklama cezası uygulandığını, kuraklık ve fiyat artışı nedeniyle sözleşmenin feshini istediğini, 2886 sayılı Devlet İhale Yasasında müteahhit adına yeniden ihaleye çıkarma durumu olmadığını, iki ihale farkının talep edilemeyeceğini belirterek davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, 2886 sayılı Devlet İhale Yasasının 62. maddesinde iki ihale arasındaki farkın yüklenici veya satıcıdan ihale zararı olarak istenmesine olanak tanınmadığı, bu davada idarenin 2886 sayılı Devlet ihale Yasasının 62 ve sözleşmenin 12. maddesine dayanarak iki ihale arasındaki farkın idare zararı olarak davalıdan alınmasını istediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Hüküm, davacı tarafından temyiz edilmiştir.
Mahkemece dava, 2886 sayılı Yasanın 62. maddesi gereğince, iki ihale arasındaki farkın satıcıdan istenemeyeceği gerekçesiyle reddedilmiştir. Dava dilekçesinde davalının sözleşmeye aykırı olarak mal teslimi etmediği ve edimini yerine getirmediği, bu nedenle sözleşmenin fesh edildiği belirtilerek ikinci kez alınan malın yüksek fiyatla satın alınmasından meydana gelen Hazine zararı 5.309.555 liradan ödetilmesi istenmiştir.
Devlet İhale Yasasının 62. maddesinde sözleşmenin feshi halinde teminatın irat kayıt edileceği ve müteahhidin hesabının genel hükümlere göre tasfiye edileceği yazılıdır. Sözleşmenin 12. maddesinde de aynı şekilde taahhüdün, sözleşme hükümlerine göre yerine getirilmemesi halinde fesih ile birlikte hesabının genel hükümlere, göre yapılacağı hükme bağlanmıştır. Sözleşmede ve yasada genel hükümlere yapılan bu yollamalar dolayısıyla olayda BK.nun 106-108. maddeleri ile aynı Yasanın satıcının temerrüdüne ilişkin 188. maddesinin 1. fıkrasının uygulanması gerekir.
BK.nun 106. maddesine göre, ek süre içinde borçlu edimini yerine getirmezse alacaklı, sözleşmeyi fesh ederek menfi zararını talep edebilir. Ayrıca BK.nun 188. maddesi uyarınca bu satıcının temerrüdüne satıcı, alıcıya bu yüzden terettüp eden zararı tazmin ile yükümlüdür. Bilirkişi raporunda tesbit edildiği gibi davalının sözleşme hükümlerini ihlal ettiği kanıtlanmıştır. Sözleşmenin 12. maddesinde kararlaştırıldığı üzere davalıya taahhüdünü yerine getirmesi icin 26.10.1985 tarihinde 10 günlük ek sure tanınmış, davalı buna ragmen edimini yerine getirmemistır.
0 halde davacı, sozleşmesinin haklı olarak feshi ve etkisiz sayılması nedeniyle uğramış olduğu menfi zararı davalıdan isteyebilir. Davacının menfi zararı, satım konusunu ikinci ihale tarihinde, davalı ile sözleşmeyi yaptığı tarihe nazaran daha pahalıya satın almak zorunda kalmasından kaynaklanmaktadır. Davacı, davalı ile satım akdi Yapmış olmasaydı, o tarihte aynı fiyatla başkası ile akıt yapacak ve böyle bir zarara uğramayacaktı Bu itibarla mahkemece uzman bilirkişi aracılığıyla davacı idarenin satım konusunu ilk ihale tarihinde başka yerden satın alabileceği fiyatla fesihten sonra normal sayılabilecek bir Sure ~inde yapılmış olan ikinci ihaledeki fiyata göre bir zarara uğrayıp uğramadığının uğramış ise miktarının belirlenmesi ve irat yazılan teminat bulanacak idare zararından düşüldükten sonra kalan tutara hükmedilmesi gerekir.
Bu yönler gözetilmeden yazılı gerekçe ile davanın reddi sözleşme ve yasaya aykırıdır ve bozmayı gerektirir.
Sonuç: Kararın yukarıda açıklanan nedenle davacı yararına (BOZULMASINA), 11.000 lira duruşma avukatlık parasının davalıdan alınarak davacıya ödenmesine, 24.6.1987 gününde oybirliğiyle karar verildi.